.
Een zoektocht naar een oude spoorlijn
Resten in het landschap
Hoofdstuk 1: in Aalsmeer
Inleiding
Toen ik de lijst met punten van de Rijksdriehoeksmeting bekeek trok eentje mijn aandacht: 'oude spoorbrug' in Uithoorn. Nader onderzoek (daar heb je tegenwoordig Internet en Google voor) leerde mij dat er tot 1950 treinen reden tussen Aalsmeer, Uithoorn en Amsterdam. Echt druk is dat station sinds de komst van de autobus (in 1935 stopte volgens de dienstregeling het personenvervoer) niet geweest. Wel is er nog een amateur zwart/wit film opgedoken over een schoolreisje in 1942 per trein naar Aalsmeer. Er waren wat personenwagons te zien en een koersbord met de naam 'Aalsmeer'. Dat het spoor nog zolang in gebruikt is geweest heeft twee redenen: de aanvoer van potgrond en steenkool voor de kassen van Aalsmeer en in Uithoorn was het de Cindu fabriek die veel goederen op het spoor zette. Maar dat is verledentijd; de vrachtauto is handiger, sneller en goedkoper. Ik besloot te zien wat voor resten er in Aalsmeer te zien zijn en hoe de spoorbaan naar Uithoorn thans gebruikt wordt.
De weg naar Aalsmeer
Vanaf Leiden - mijn woonplaats - is het een eindje fietsen, maar gelukkig heb ik een Spartamet dus is de rustieke route gekozen. Die loopt via Oude Ade en Rijpwetering naar Roelofarendsveen. Daar kan je met het pontje overgezet worden richting Leimuiden. En in Leimuiden kan je twee routes kiezen om de Westeinderplassen heen: de zuidelijke via Kudelstaart of de noordelijke via de Ringdijk (van de Haarlemmermeerpolder) door Rijsenhout.
In Rijsenhout kan je via een onopvallend klein pontje naar de overkant en dan ben je gelijk in het mooie en luxe deel van Aalsmeer.
De kaart
Alleen met een GPS kom je op zo een zoektocht niet ver. Topografische kaarten zijn noodzakelijk. Hier is een stukje uit de 1:25.000 kaart van Aalsmeer en omstreken.
Erg veel detail is er niet uit op te maken. Daartoe moeten we vergroten. Zoals gebeurt is met het onderstaande beeld:
Wat zien we hier? Dat er inderdaad vroeger een station is geweest van het type kopstation en die een aftakking had naar het noorden de Haarlemmermeer in (spoordijk 2). Er is nog een stukje van het spoor richting Amstelveen te zien (spoordijk 3) en die het spoor uit Uithoorn ontmoet in Bovenkerk. Zover ben ik niet gefietst. Ik zal daar later dit jaar nog wel eens een tochtje naartoe maken. Heel wat lastiger zal de spoorlijn naar Uithoorn zijn (sppordijk 5). In Aalsmeer zijn langs dit traject nieuwe woonwijken gebouwd. En het lijkt erop dat de oude spoordijk in het stratenplan is opgenomen.
Richting Hoofddorp
Die spoordijk moet niet moeilijk te vinden te zijn en inderdaad staat er (waypoint 018 op 112123 476028) een duidelijk naambordje 'Oude Spoordijk'. Dat kan niet missen.
Het ziet inderdaad (als je het weet) uit als een spoordijk. Een eindje verderop is een poging gedaan om de historie te laten weerleven: een paar meerpalen en een scheepsschroef maken duidelijk dat hier ooit iets was. (Een loswal misschien? Het zou kunnen en op de topografische kaart staat er "Werf".
Aan het eind van de weg zien we hoe het laatste stukje van het spoor een nieuwe bestemming heeft gekregen: er zit een scouting groep. Hier zie je ook mijn Spartamet-fiets staan en wel op waypoint 017 zijnde 111965 E 476378 N. Ik kon het niet nalaten om een blik op het erf van de scouts te werpen. (Rechter foto)
Die bushalte is vast een grap. Zelfs geen buurtbus komt hier.
Ik besluit het noordelijke traject de Ringvaart over waar vroeger een vakwerk draaibrug was voor later te bewaren en ga in zuidelijk ricvhting terug.
Ik zie dat er een loopbruggetje is over het kanaal, gebruik makend van de oude fundamenten van de spoorbrug. De positie is waypoint 018 op 121123 E 476028 N.
Ik verwacht nog wel meer van deze resten van bruggen aan te trekken. De spoorlijn kan verder vervolgd worden de nieuwbouw in richtinn station.
Een beetje doorfietsen brengt mij op een fietspad in zuidoostelijke richting naar Uithoorn. Het fietspad en ook later een weg, is simpel opgetuigd met de naam 'Spoorlaan'.
De Spoorlaan loopt rechtdoor naar Uithoorn. Er kan een flink eind gefietst worden. Maar ik sla toch eerst maar af op zoek naar station Aalsmeer. En inderdaad, naast de kerk is het. Je kan het gewoon niet missen. Er staat een locomotiefje: de NS 352 ook wel een 'sik' genoemd. Waarom? ik zou het niet weten want ik ben geen treintjesfanaat.
In het stationsgebouw zit nu een makelaar en in het bijgebouwtje (de retirade) een verloskundige. Recht tegenover het station staat een opmerkelijk huis kwa architectuur. Woonde hier ooit de directeur?
Het ziet er leuk uit. Rechts ervan liggen een paar inhammen waar ook loskades zijn geweest voor de aanvoer van groente en fruit. Daar liggen nu wat kleine plezierbootjes aangemeerd en niets herinnert aan de oude functie. Natuurlijk ga je ook de voorkant van zo'n oud station bekijken.
En opvallend zijn de Jugendstill tegeltjes met bloemmotieven die je duidelijk boven en onder de stationsnaam (Aalsmeer is een gemeente vol met bloementelers en een grote bloemenveiling) kan zien.
En dan wordt het nu tijd om het spoor te volgen naar Uithoorn. Eerst door de nieuwbouwwijk waar straatnamen aan vervlogen tijden herinneren.
Na deze Perronzijde gepasseerd te zijn doemt op een straathoek op:
Seinpost en Baanvak. Dat hier een baanvak lag is heel goed mogelijk, maar een seinhuis hier? Een antwoord zal vast wel ergens in de archieven te vinden zijn.
Dan ga ik rechtuit de Spoorlaan af. Onderweg moet ik van alles tegenkomen. En op punt 019, en dan ben ik inmiddels op 112697 E 474837 N, staat een baanhuisje langs het fietspad dat bekend staat onder de naam Wachtpost Haarlemmermeerpendule.
Als de bebouwing ophoudt verlaat het fietspad de spoordijk en loopt parallel aan de autoweg verder. Nu rijdt ik door het gebied met industrieterreinen. Op de grens naar landelijk gebied (waypoint 020, positie 114389 E 473864 N) zie ik een handig gebruik van een spoorbrug: als schapenopbergplek. Dat is best wel aardig voor de schaapjes: een beetje droge poten is lekker. Maar de boerenvindingrijkheid is met dit voorbeeld niet uitgeput. Zie maar op de rechter foto.
Nu hebben paardjes plezier aan een luxueuze toegang naar hun weiland.
Natuurlijk kom ik op weg naar Uithoorn nog meer bruggetjes tegen, of wat ervan over is gebleven. Zoals deze op waypoint 020 (114384 E 473864 N) die een peilschaal bevat. Kijk ik in Noordelijke richting naar de autoweg en fietspad dan zie ik dat er een gemaaltje staat. Dat zit in die metalen doos.
Ik besluit nog een beetje verder te kijken wat er met de spoordijk gebeurt. Ik zie een gebouw (wachtpost Schapendijk?) dat ook ooit van het spoor geweest is. Achter dit huis loopt het pad dood op privéterrein.
Tot zover deze zoektocht.
Mijn dank gaat uit naar dhr. J. Koole die in zijn jeugd nog op het verlaten emplacement van het station gespeeld heeft en zich vele details wist te herinneren.
Zo zou er in de oorlog een herleving geweest zijn van het spoortje richting Hoofddorp en was er een aftakking richting Oud-Schiphol (ergens voorbij de nu verdwenen draaibrug over de Ringvaart) die parallel langs de Ringvaartdijk was aangelegd.
Door naar hoofdstuk 2.
Door naar hoofdstuk 3
Door naar hoofdstuk 4
Door naar hoofdstuk 5
