|
|
Actueel 80
Sound design Wat moeten we ons hierbij voorstellen? Iemand die Squash It! van Electronic Cow gebruikt. Want met dat programma kan je vanachter de computer zelf geluiden gaan samenstellen. Voor mensen die nu al willen afhaken omdat ze denken dat ze toch een Falcon nodig hebben: wacht even want ook een STe kan je gebruiken (en een TT idem dito). Het is zelfs zo dat Falconisten geen groot voordeel hebben want de DSP en dergelijke speciale hardware wordt niet gebruikt. De software ziet er heel vriendelijk op het scherm (min. resolutie 640 x 400) uit. Je ziet een hele stapel apparaten in 19" rack uitvoering. Het zijn dus allemaal losse units en je kan ze naar believen anders stapelen, elders op het scherm plaatsen en als er apparaten bij zijn die je niet gebruikt kan je die 'ikonificeren'. Dan houd je wat meer speelruimte over op het scherm wat op een z/w SM 124 zeker welkom is. Voor mensen die nog niet weten wat dat moeilijke woord ico (enzovoorts) betekent even uitleg. Elk apparaat gedraagt zich grafisch op het scherm als een venstertje dat je dus kan verschuiven. Door op het toetsenbord een daarvoor aangewezen toets in te drukken kan je met een muisklik dat venster omzetten naar een ikoonafbeelding die veel kleiner is. Heb je later het apparaat op het scherm nodig dan is een eenvoudige muisklik voldoende om dat ikoontje te laten openspringen en zijn vensterinhoud te tonen. De apparaten hebben net als in het echt draaiknoppen, switches en schuifjes die je met de muis of toetsenbord (naar keuze) kan verzetten. Om eens wat namen te noemen die geluidsdeskundigen onder de lezers wat houvast geven: Compressor/gate, Envelope, Digital Delay, Explode, Granularise, Phase modulate, Smooth/Expand, Squash, Volume tools, Erode, LFO, Stereo X-fade, Playback frequency en Midi Dump. Maar het grafische interface naar de gebruiker toe kan nog zo fraai en handig zijn, de kwestie is uiteindelijk: wat kan je met geluid doen? Uit de opsomming van namen van daarnet blijkt al dat de standaard zaken zoals galm met een digitale tijdsvertraging en harmonisering beschikbaar zijn. Ook vallen nog te noemen ratio/threshold compressie en gating. Wat betreft filtering zijn er low-pass en high-pass filters met instelbare roll-off. Helaas zijn er geen band-pass en notch-filters. Maar gelukkig weer wel comb-filters: FIR en IIR. Er zijn drie types modulatie te onderscheiden: amplitude, filter en ring met variabele cross-fade, normalized mix en summation. Het resultaat van je acties wordt grafisch weergegeven zodat je handig kan gaan knippen en plakken met een soort editor. Er zijn wat effectapparaten die toelichting kunnen gebruiken. Zo is het met Erode mogelijk om geluid ouderwets te maken. Een lichte filtering, wat kraak geluiden, tikken en dergelijke bij het geluid en het lijkt net of je een oude grammofoonplaat beluistert. En met wat 50-Hz brom erin waan je je in de 50-er jaren. Als mensen die nu denken dat ze zo de beschikking hebben over een omgekeerde 'denoiser' dan zitten ze fout. Squash it! heeft geen direct-to-disk mogelijkheid. Het bewerkt blokjes geluid die in het geheugen plaats hebben genomen. Met de set 'logic filters' ga je geluid op bit-niveau te lijf. Wat je dan krijgt kan je gevoel voor logica tarten. De meeste vreemde effecten zijn zo mogelijk maar gelukkig geeft het manual wat tips om zaken te doen als klik-verwijdering en fase-correctie. Mogelijk staat elders in deze rubriek iets over het andere product van de Electronic Cow, te weten Snippit Synth. Dat is een 'granulair synthesiser'. De uitvoer van dat programma kan je gebruiken als invoer voor het hier besprokene. Een geluid wordt ingeladen en dan worden de grains op de volgorde gezet die de maker wenst, de amplitude wordt gewogen en de grain-separation method gekozen (gated of sliced). Voor heel speelse mensen is er een leuke grap mogelijk: een afbeelding omzetten in geluid. Je moet op de een of andere manier pixelpositie en kleur via rekenschema's omzetten tot geluid. Er zijn wat methodes kant en klaar beschikbaar die namen hebben als mirror, mosaic, blur en smear. Over het algemeen is de klank van de meeste beelden niet om aan te horen, maar je kan er leuk mee spelen. Import en export van geluid kan in de diverse gebruikelijke formats voor digitale geluidsfiles. Er is 8 maar ook 16 bit resolutie mogelijk. Communicatie met de sampler gaat via Midi-transfer. En verder, vergelijk het niet met een sample-editor zoals Zero-X. Bovenstaand verhaal kan best een beetje intimiderend zijn overgekomen met al die technische termen maar er is gelukkig een inhoudelijk goed samengesteld manual (Engels) dat de koper helder en duidelijk vertelt wat hij moet weten om aan de gang te kunnen gaan. Voordat je 69 gaat uitgeven moet je wel heel goed weten dat dit echt (kwa faciliteiten en inzetgebied) het programma is waarna je aan het zoeken bent.
CD's makenHet is gewoon heel opmerkelijk dat je met een ST, een computer uit 1985, CD-recording kan doen. En bovendien hebben we twee keuzemogelijkheden in de software om CD-ROM's te branden. De spullen van Anodyne Software en de spullen van SoundPool. 'Wat moeten we kiezen?' is nu de vraag. Het product van Anodyne heet 'CD Writer Plus' en om het te gebruiken heb je ook hun andere software te weten 'ExtenDos Gold 3.1' nodig om CD-Writers te bedienen. De software valt in twee delen uiteen: 'CD Writer for audio' en 'CDBackup'. Zoals de naam al zegt kan je hele partities van harddisk naar CD-ROM schrijven zonder je druk te hoeven maken over allerlei instellingen normen enz. Via CDBackup verschijnt de inhoud van zo'n backup-CD heel gewoon in een directory-venster op de desktop. Je kan een bit-voor-bit test doen om zeker te zijn dat een backup ook goed is zonder fouten. Een pluspunt voor deze software is verder dat als je een CD-writer hebt van het merk Yamaha uit de CRW 4260 en 4416 serie, dat dan de 'rewriting features' van deze drives gebruikt kunnen worden.
Een punt dus om in gedachten te houden als je nog een drive moet aanschaffen: 'rewriting feature'. Met CDBackup kan je (als de drive het kan natuurlijk) schrijven naar RW disks en ook zo'n CD volledig wissen. Een alles of niets kwestie op dit moment: files stuk voor stuk wissen is er niet bij. SoundPool met zijn CD Recorder is meer op geluid gericht. Maar elk moment kan ook aan die software support voor CD-RW worden toegevoegd. Wat CDRecorder wel kan is volledig zoals het hoort 'Red Book audio mastering' doen, om meer precies te zijn: audio disks met PQ data zoals pause duration en ISRC code. Er is support voor ISO 9660, Atari (zoals CDBackup die maakt), DOS en mixed format CD. En verder kan CDRecorder files selectief schrijven wat deze software weer aantrekkelijk maakt voor het maken van een data-CD. Ik hoop dat bovenstaande een beetje houvast geeft aan die lezers onder ons die overwegen om met een CD-writer drive aan de slag te gaan. Het beeldschermZomaar achter een beeldscherm gaan zitten werken zonder acht te slaan op de ergonomie van de werkplek in een bedrijf kan niet. Er is heel wat geregeld in de arbeidswetten over wat mag en niet meer mag, hoe het zou moeten enz. Er zijn normen waaraan beeldschermen moeten voldoen. En het is allemaal heel redelijk wat er gevraagd en geëist wordt. De stoel, de tafel, het toetsenbord, de opstelling van het scherm, de beeldfrequentie, de achtergrondsbelichting enz. enz. moeten aan normen voldoen. Laatst heb ik eens zitten rekenen aan een paar zaken. Ik ga uit van een zichtafstand van 57 cm (ergonomisch verantwoord). Het oplossend (onderscheidend) vermogen van ons oog is, als alles goed is, 1 boogminuut. Met wat trigoniometrie levert verder rekenen op dat we dan 60 pixels per centimeter zien. Meer pixels kunnen we niet van elkaar onderscheiden. Vertaald in de normale ons bekende maten: 150 dpi. Maar ons oog is gevoelig voor trappeneffecten: een schuine lijn die veel kontrast met de achtergrond heeft krijgt een duidelijk merkbaar trappetjes-effect'. Om dit effect tegen te gaan hebben we de 'anti-alias'. Vast wel eens van gehoord. Zonder anti-alias kan je stellen dat pas bij 300 dpi ons oog tevreden is. Hoe goed (of beter: hoe slecht) zijn onze beeldschermen? Een 19 inch monitor met een zgn. dot-pitch van 0,26 mm is normaal. Omrekenen levert dan op: 98 dpi in kleur. Dat is best wel teleurstellend want onze oude z/w SM 124 monitor staat ook beschreven als 96 dpi. Het grote z/w scherm (19 inch) aan de TT is even nauwkeurig: 96 dpi maar je hebt wel meer oppervlak. Je kunt dit zelf nagaan. Start maar eens het DTP-programma 'Calamus'. Zet een document op het scherm en klik aan 'toon op ware grootte'. Dan zijn de letters op het scherm zelf even groot als ze later op papier gaan worden. Verder is er nog het flikkeren van het beeld. Voor ons oog is 50 Hz voldoende om vloeiende bewegingen te zien. Maar hoe helderder het beeld hoe meer flikkergevoelig ons oog wordt. Zelfs met 100 Hz kan het soms niet flikkervrij zijn. Een bijkomende complicatie zijn TL-buizen en spaarlampen. Die flikkeren met 50 Hz en als je een beelscherm op 110 Hz hebt staan dan blijven er per seconde 10 Hz 'over'. En een 10 Hz beeldflikkering geeft vele mensen koppijn. 'Hoe zit het dan met onze monitoren?' is een goede vraag. De vertrouwde kleine Atari z/w monitoren aan de ST worden aangedreven met 72 Hz. Met TL-buizen geeft dat dus een flikker van 72-50=22 Hz. Dat is boven de koppijnfrequentie. Helaas ligt in de USA, waar ze 60 Hz gebruiken voor het lichtnet, de overblijvende 12 Hz dicht bij de 10 Hz. Hmm... Virtual LightmachineVoor de Falcon bestaat al een paar jaar de software 'Bit Bopper'. Stop je audio-geluid in de Falcon dan komt er op het beeldscherm een kleurig schouwspel van bewegende, wentelende, schuivende, verlopende en/of draaiende figuren. Kaleidoscopische beelden met feestverhogende werking. Je ziet deze wel eens in discotheken op projectieschermen. Vooral in de USA is de combinatie Falcon met VGA-kleurenprojector en deze software veel in gebruik bij firma's die kleine party's organiseren. Meer erover op het net
HD-recordingNa de plotselinge teloorgang van Terre du Milieu in Frankrijk zag het er eventjes duister uit voor het harddisk recording programma 'Quincy'. Maar gelukkig is er het Internet om als distributiekanaal te fungeren. Het is shareware geworden met een prijs van 30 euro. Dat is heel wat minder dan de vroegere prijs van 300 gulden. Quincy is niet meer en niet minder dan een 8-kanaals recorder die de audio-mogelijkheden van de Falcon gebruikt. Alle te verwachten functies zoals gelijkloop met 16 Midi-kanalen, editfuncties zoals knippen en plakken, effecten zoals echo en flange, enz. enz. zijn aanwezig. Wat dat betreft is het best wel een beetje een professionele recording studio. Maar vergis je niet: de Falcon wordt tot zijn technische limieten gebruikt dus wil je teveel dingen dan krijg je een 'bus overflow': data kan niet meer snel genoeg (op tijd) getransporteerd worden. De shareware versie werkt gedurende 30 dagen: tijd genoeg om het !(xlink [uit te proberen] [http://perso.pacwan.fr/gbarges]) EmulatorsDoor de toenemende rekenkracht van PC's wordt het mogelijk om Atari-computers na te doen. Zo langzamerhand zijn er vele emulatoren gemaakt. Op dit moment zijn er:
Buiten deze beschouwing zijn de commerciële producten gebleven. Die zetten we voor de goede orde toch ook maar op een rijtje:
HTML makenWil je een homepage gaan opzetten dan moet je html-documenten kunnen maken. Als je weet hoe dat moet dan is het geen probleem om een gewone editor te gebruiken zoals Tempus, Everest of QED. Een aantal commando's kan je onder toetsen zetten en naar behoefte in de tekst toevoegen. Een ietsje simpeler is het als je Papyrus gebruikt. Daar kan je een document als html-pagina's bewaren (converteren). Verder is, zeker voor beginners, heel handig de 'Homepage Pinguin' als doelgerichte html-maker. Van Pierre Tonthat komt het bericht dat Joe versie 1.42 klaar is. Het is een editor met speciale functies om het makkelijk te maken de html-pages samen te stellen. Je hebt wel CAB nodig om te zien wat het resultaat is, maar dankzij een aantal modules zal je weinig miskleunen maken. Zo zijn er de modules 'Table' voor tabellen, 'Embed' voor video, 'Head' voor opschriften en 'snd' voor achtergrondsgeluid. Het programma is in Duitsland gemaakt, dus de conversie van b.v. Umlauts naar html-notatie gaat goed maar of deze software ook geschikt is om te werken met b.v. de Latin-2 letterset is onbekend. Wel wordt gezegd dat je in de editor een font naar keuze mag gebruiken maar dat alleen is niet voldoende. Meer informatie is te halen op de !(xlink [homepage] [http://www.multimania.com/nef/])
DVDDe laatste tijd ben ik geen berichten tegengekomen die bij mij het idee oproepen: 'er moet een DVD-speler gekocht worden'. De standaardisatie is nog steeds een nachtmerrie. Algemeen geaccepteerd is het format voor DVD-video. Alleen is men het niet eens over wat mag en moet met het geluid: Dolby Surround, AC3, MPEG of toch anders? Ook die ellendige kwestie van de landencode is nog altijd niet uit de wereld. Waar weinig stennis over is is het format voor DVD-ROM en de beschrijfbare DVD-R. Beide zijn bedoeld voor gebruik door computers. Pioneer heeft een DVD-R drive gemaakt als een van de weinigen. Voor een heleboel geld, dat wel: een prijs van boven de 9000 gulden wordt genoemd. Dat doet het ergste vrezen voor de komende jaren maar het is wel verheugend om te bedenken dat CD-writers de komende jaren gangbare apparaten blijven. Voor DVD-RAM (opnieuw te beschrijven disks) heeft het DVD-Forum wel een besluit genomen maar drie grote fabrikanten hebben al gezegd een eigen format te ontwikkelen dat beter is en dat de wereld zal veroveren. (Philips met DVD+RW en Pioneer met DVD/RW. Ze hebben nog ver te gaan want hun voorgestelde producten halen amper de 2,3 Gb opslagcapaciteit terwijl de norm spreekt over 4,7 Gb. Dan hebben we nog de DVD-Audio. Versie 1.0 van de specificatie is gereed gekomen maar ook hier weer: Sony en Philips brengen binnenkort ieder zijn eigen soort 'Super Audio CD' op de markt. De DVD-drives zijn inmiddels aangeland bij hun derde generatie. Testen laten duidelijk blijken: nog altijd niet volwassen. In Europa worden we inmiddels afgescheept met DVD-Video van slechte kwaliteit. Er zijn nu een aantal titels zowel in Code-1 (USA) als Code-2 (Europa) uitgebracht. Die Code-2 disks worden in Europa gemaakt, zijn beduidend duurder dan hun Amerikaanse uitvoering en de beeldkwaliteit is niets beter dan VHS. Voor de beeldkwaliteit hoef je dus nog geen DVD-speler aan te schaffen. Ook blijken alle interactieve features van Code-1 producten niet te worden overgenomen naar Code-2. En als we over het geluid beginnen dan is het helemaal huilen. Op zijn hoogst krijg je stereo-geluid in radio (FM)-kwaliteit, niets geen Surround Sound zoals in sommige Code-1 disks wel het geval is. Ook is het bedroevend gesteld met de parallelle geluidssporen. Bij in Duitsland verkochte DVD-Video disks is de originele Engelse soundtrack is eruit gesloopt en is er vaak alleen een Duits gesproken track aangebracht. Voor Frankrijk wordt net zo gewerkt. Hoe het met Nederlandstalige DVD-Video staat is niet nagezocht. We kunnen wel stellen dat de grote filmmaatschappijen Europa zien als een tweederangsmarkt waar de inboorlingen tevreden zullen zijn met low-quality producten. MuziekZo af en toe is het nuttig (na weer eens voor de zoveelste keer de vraag telefonisch binnen te krijgen 'is er een Atari winkel met veel kennis op muziekgebied?') om in dit blad te vermelden dat er inderdaad in ons land een specialist is: de firma De STaar te Purmerend, tel.: 0299-428570. Niet alleen kunnen ze een complete digitale studio opbouwen met alle toeters en bellen, ook kunt u daar terecht voor een upgrade van uw Falcon-computer. Sinds kort maakt men ook Milan-computers geschikt voor digitale recording enz. Er is nu ook een e-mail adres en binnenkort een homepage. IDE aan STVan de firma Abingdon Synthesis Projects (ASP) komt bericht dat hun IDE-interface voor de ST werkt. De hardware is zo compatibel dat de STartIDE STFM kan booten van de IDE-drive met behulp van AHDI 6.06, de oude driver van Atari die bijgeleverd was bij de Falcon. Wel is natuurlijk een TOS 2.06 in dit geval nodig want anders wordt bij het starten van het systeem niet gezocht naar een eventueel aanwezige IDE-drive. Alhoewel IDE-harddisks goedkoper zijn dan SCSI-types verlies je dit voordeel weer doordat de verbindingskabel tussen IDE en harddisk maar heel kort mag zijn. Inbouwen in een Tower-behuizing verhoogt de kosten aanzienlijk! Meer informatie via email 'Er is nog een product op de markt' dachten we maar we hadden het mis. Wees dus niet verbaasd dat nu een verhaal volgt dat doet alsof het over een ander product gaat: het is echt hetzelfde product. Mario Becroft heeft een IDE-interface gemaakt voor ST, STE en MegaST. Of het lukt om een 3 1/2 inch IDE-harddisk in de behuizing van een MegaST te plaatsten is niet bekeken: in elk geval zou een 2 1/2 inch drive kwa formaat zeker passen. Misschien zelfs wel in een 1040 ST (een Falcon behuizing is toch niet groter?). Op deze card is geen plaats voor een TOS 2.06 in chips. Wil je de IDE drive bootend krijgen dan moet je zelf voor een TOS 2.06 zorgen. Bij plaatsing moet er wel wat gesoldeerd worden, maar dan kan je ook twee IDE-devices aansluiten voor het lieve prijsje van 50. Nu we het toch over de producten van Mario Becroft hebben: hij heeft ook een vernuftige adaptor gemaakt om gewone (PC) seriële muizen aan te sluiten op onze muisplug. Voor 19 ben je aan de bak. Nagenoeg elke muis, touchpad, trackball enz. is werkend gekregen. Er is zelfs een oplossing voor het derde muisknop probleem (als je het een probleem zou vinden). Nog iets leuks: in ons land is de distributeur Barry Schut met email, Texel 10, 3524 AP Utrecht. PascalEen blik in uitgave 5 van ST Computer leert mij dat de Pascal cursus van Torsten Runge verder gaat. Deel 2 behandelt (in het Duits) de structuur van programmalussen en met een paar voorbeelden wordt beknopt het gebruik van de diverse mogelijkheden geillustreerd. Als software voor de cursisten wordt Pure Pascal gebruikt. Falcon videoMet een goede kabel kan men zeker een afstand van 3 meter tussen PAL-TV met SCART aansluiting en Falcon overbruggen zonder storingen. Maar helaas, de ene Falcon is de andere niet: individueel kunnen ze sterk verschillen. Ben je de ongelukkige bezitter van een Falcon met zwakke video-signalen voor de PAL-aansluiting dan is er een schakeling bedacht. Gilles Jeantot heeft aan zijn knutseltje de naam Booster Video 30 gegeven. Een en ander staat beschreven in het nieuwe Franse ACC tijdschrift alwaar je ook een complete onderdelenset voor deze hardware kan bestellen. Het besteladres is: A.M.S, 2 rue des Vaux Clos - 89430 Tanlay en de prijs is FRF 120. BeursVan 11 t/m 13 juni wordt er in Zweden, om precies te zijn in Göteborg, een Atari festijn gehouden. De naam is Nordic Atari Show. Bent u in de buurt, dan kunt u een goede indruk krijgen van wat er zoal aan software in gebruik is in de Scandinavische landen. Meer informatie Falcon videoBekijk je de technische specificaties van de VIDEL-chip die in de Falcon voor de graphics zorgt, dan is er meer mogelijk dan wat de standaardinstellingen van GEM te bieden hebben. Om meer pixels, meer kleuren en een hogere beeld refresh-rate te hebben (hoeveel beelden per seconde op het scherm) zijn er diverse inbouw- in inplug oplossingen bedacht. Basaal komt dat meestal neer op een verhoging van de pixelklok in het grafische gedeelte waardoor er meer pixels per seconde naar de buitenwereld gaan. Maar zonder extra hardware kan je toch proberen de grafische chip anders in te stellen. Van Centek in Frankrijk komt een volledige software oplossing. Een heleboel van de resoluties zijn dan wel bedoeld voor wanneer je hun Centurbo II hardware hebt ingebouwd maar er blijven gelukkig een aantal instellingen over waar gewone Falconisten wat aan hebben. Met behulp van een programma in de Auto-folder worden de gewenste video-instellingen opgehaald, die je zelf met cntscrn3.prg kan veranderen (er is een Video Settings Dialoog) en met centvid3.app kan je zelf experimenteren en resultaten in de video-dat file opbergen. Al met al heel vernuftig. Zodra we de software hebben zullen we zien of het in onze PD-bibliotheek geplaatst mag worden. Revolution CDIn de vorige uitgave vermeldden we met treurnis dat het Duitse tijdschrift op CD met de naam 'Revolution' is opgehouden met uitgave nummer 10. Toch blijkt het nu niet helemaal dood te zijn want de samenstellers gaan zich nu bemoeien met de zgn. 'Leser-CD' van het Duitse ST Computer tijdschrift. In hoeverre er iets terug zal zijn te vinden in de inhoud en opzet van de toekomstige 'Leser-CD' van Falke Verlag moeten we afwachten. ST en SVGAVoor een modern kleurenscherm is het geen kunst om onze Atari ST zwart/wit mode weer te geven. Een beeldfrequentie van 72 Hz is geen probleem. Ook de aansluiting is niet gecompliceerd: stuur het monochroom signaal van de ST (pin 11 in de ronde 13-pins plug) naar de drie kleurenkanalen (pins 1,2 en 3) van de VGA plug. Leg pin 4 van de ST-video aan aarde want anders is er geen monochrome- detect en gaat de ST in kleurenmode. Voor de rest: het hor. sync pin 9 aan de ST-kant naar 14 in de VGA en idem dito vert. sync van 12 naar 14 in de VGA. Zorg natuurlijk ook voor een ground-verbinding. Maar we zitten met een heel ander probleem als we de ST in kleurenmode op een SVGA-scherm willen laten werken. Zeker de low-resolution mode met weinig pixels heeft een lage pixelfrequentie. En de meeste hedendaagse monitoren hebben een laagste frequentiebereik dat ver boven de frequentie van de low-res ST mode ligt. (Iedereen die een SVGA-monitor koopt is vooral geinteresseerd in de bovenlimiet, nooit in de benedenlimiet.) Een paar jaar geleden toen de kwaliteit van de SVGA-monitoren nog niet zo hoog lag was er een truc mogelijk: een slim programmaatje begon de video-chip raar te behandelen. Zo kan stapje voor stapje de frequentie verlaagd worden. Door hoog te beginnen kan men zo een 'intelligente' monitor nog wel eens overreden om zich beneden zijn minimale niveau in te regelen. Maar met die monitoren van nu gaat dat niet meer. Wie heeft een oplossing? Digitale cameraVan de firma AG Computing komt het bericht dat ze software hebben om via de seriële poort van de Atari-computer beelden in JPEG-format te downloaden uit de digitale camera Olympus Camedia. Of beter gezegd, je kan de in die camera gebruikte geheugenkaarten uitlezen. Het programma gaat ongeveer 100 gulden kosten. Zoeken en vindenStel je zoekt een file, je weet niet waar die zit want je harddisk bevat inmiddels zoveel files en folders en bovendien kan het ook nog eens op een propvolle CD-ROM disk zitten dat je niet meer met de hand kan nazoeken. Er zit natuurlijk een 'Find...' in het filemenu van de desktop maar die is pas handig als je precies weet hoe de file heet die je zoekt. De oplossing die al tijdenlang mensen tevreden maakt heet 'Paraffin': het is in de PD te vinden op disk B 227. Het programma (afkomstig van de overkant van de Atlantische oceaan) is shareware maar gelukkig is de volle functionaliteit maar een extra muisklik weg. Bij het zoeken naar een file kan je wildcards opgeven in de naam, je kan opgeven welke partities nagezocht moeten worden en nog zo wat zaken. Onder multitasking is het gebruik helemaal handig: de resultaten van de zoekactie worden op de achtergrond verzameld in een venster. Heb je gevonden wat gezocht werd dan kan je de file met een drag&drop oppikken uit dat venster. Dat dit handig is hoef ik niet uit te leggen. Maar Paraffin heeft nog een mooie mogelijkheid: niet alleen zoeken naar een filenaam maar ook (desnoods tegelijk) zoeken naar een zinsnede in een tekst in een file die nog gezocht moet worden. Als je er de tijd voor neemt kunnen alle files op de hele hardisk nagelezen worden op zoek naar je tekstje. Er is ook een commercieel programma dat nagenoeg hetzelfde kan. Het is grafisch wat aantrekkelijker opgezet maar principeel is de functionaliteit gelijk. Het heet 'Find-it'. Wie het in ons land verkoopt is ons niet bekend.
PinguinWil je HTML-pagina's construeren en je niet al te veel te hoeven te verdiepen in de ins- en outs van dit designwerk dan kan je Homepage Pinguin gebruiken. Inmiddels is versie 3.0 verschenen maar niet bij de oude uitgever, Falke Verlag, maar bij MuCS in Hannover. Versie 3 heeft wat extra mogelijkheden erbij gekregen zoals men kan lezen In PC-kastEr zijn veel goedkope PC kasten (in AT-format: dan past het motherboard van onze Atari-computers er in) te koop. Het eerste waar je tegenaan loopt bij het inbouwen van je ST in een tower is: de voedingsplug van de PSU (power supply unit) van de kast past niet op een ST-moederbord. Hetzelfde geldt voor de Falcon en de TT. Waar haal je passende stekkers vandaan en hoe bedraad je de verbinding? Daar komt bij dat aan de PSU-kant in die plug meer zit dan alleen de 5 en 12 volt. Ook zitten er zaken als 'power stable' en wie weet wat nog meer dat gebruikt wordt door moderne PC's voor de begrenzing van het electriciteitsverbruik (sleep mode b.v.). Wie zoekt eens uit (voor plaatsing in de hardware-rubriek) hoe je te werk moet gaan om dit voor alle Atari-computers netjes te doen? Nu we het toch over bijdragen hebben: wat moet er gedaan worden om, als je een Falcon in een tower inbouwt, een tweede IDE-drive aan te sluiten? Ook hier moet geprutst worden met stekkertjes en draden. Zo staat mij bij dat er een converter moet komen om van de 2 1/ inch drive stekker te gaan naar een 3 1/2 inch drive stekker. Ook hier weer de vraag: wie zoekt het eens uit? BeursHet is natuurlijk mosterd na de maaltijd maar kort na de in de vorige aflevering besproken beurs in Neuss was er op 18 april in Stafford UK een Atari-beurs. Onder de naam SAMS '99 Show was het een dag lang een drukte van belang in de Bingley Hall. Nagenoeg alle firma's die in Engeland nog iets met Atari doen waren verzameld. Ook gaven nog talrijke user groups tekenen van leven. Voor zover wij weten is er niemand speciaal de zee over gestoken om in Engeland op die beurs aanwezig te zijn. U moet het dan ook doen met deze magere berichtgeving. Computer Aided Design was vanaf het allereerste begin een toepassing waar Atari-computers heel goed in waren dankzij het toentertijd bijzonder goede beeld op het SM 124 scherm. De latere invoering van de 19 inch z/w grootbeeldschermen heeft ook bijgedragen aan de goede professionele inzetbaarheid van Atari-computers. Maar van al die CAD-programma's worden er heden ten dage nog maar weinig onderhouden. Zo'n uitzondering is ST-CAD dat in 1995 verscheen en inmiddels sterk verbeterd en uitgebreid in versie 1.03 verkrijgbaar is. Het is een technisch vector-tekenprogramma dat werkt op basis van objecten. De gebruikte basisobjecten zijn de welbekenden: punten, lijnen, cirkelbogen, ellipsen, tekst, hulplijnen, arcering en maatgeving. Voor beginners is de muis nog wel handig maar bij professioneel gebruik wil men het toetsenbord gebruiken voor het opgeven van coördinaten, soort object, maatgeving enz. Nagenoeg alle functies zijn via toetsen bereikbaar. Er zijn wat symboolbibliotheken beschikbaar (volgens DIN-norm) en uitvoer gaat via GDOS. De kleurenuitgave voor de printer is nog niet geimplementeerd op dit moment. U moet deze software natuurlijk niet vergelijken met de vele duizenden guldens kostende software die op 10.000-en guldens kostende workstations draait. De shareware versie die verspreid mag worden heeft beperkingen: maximaal 200 objecten en alleen maar uitvoer via GDOS op driver 21. Registreren gaat DM 50,- kosten bij de maker, Matthias Krutz, Scheidenbachstr. 27, D-02689 Sohland an der Spree, Duitsland. Mail mergeAl bij de allereerste populaire teksteditor voor Atari (First Word Plus bedoel ik) zaten spullen om seriebrieven te maken. Vanzelfsprekend kan je met behulp van het moderne Papyrus ook allerlei seriebrieven maken. In de handleiding staat er niet veel over in. En veel mensen gebruiken deze voorziening van Papyrus niet want hun database bevat een mogelijkheid om 'reports' te maken waarin namen, adressen enz. verwerkt zijn. Wil je niet alleen simpele acceptgiro's printen maar fraai vormgegeven persoonlijke brieven e.d. maken dan is Papyrus bruikbaar. Laat de database de gegevens exporteren naar een 'comma delimited file format' en je kan met Papyrus aan de slag. In uitgave 13 van het Engelse Atari Computing tijdschrift behandelt Michael High in een soort tutorial de diverse mogelijkheden en geeft tips o.a. voor gebruik van geimporteerde data in tabellen.
PrintersEr zijn over het laatste halfjaar geen schokkende veranderingen en technische doorbraken te melden. Nieuwe printers hebben de volgend eigenschappen: ze zijn sneller, (meer pagina's per minuut) en ze zijn intelligenter. Goedkope inkjet printers leveren een kleurenprestatie van ongeveer 600 dpi. Alleen Lexmark heeft een nieuw idee: volume-variabele inktdruppels. Voor ongeveer 500 gulden krijg je dan 1200 dpi kwaliteit in kleur. Let op bij de opgave van dpi bij inkjet printers: voor zwart/wit heb je geheel andere waarden! Een andere vondst van Lexmark is een printer waarbij achter een luikje een aansluiting zit voor een geheugenkaart zoals ze in veel soorten en merken digitale fotocamera's worden gebruikt. De grap is: direct printen wat de camera heeft gefotografeerd zonder de computer te hoeven gebruiken. Heel inventief is van ze ook het idee om dan de parallelpoort maar tegelijk te gebruiken om een Zip-drive aan te sluiten. Dan kunnen de foto's digitaal zo de disk op voor opslag. Dit computerloze datatransport zal vast wel bij Windhoos-gebruikers in de smaak vallen. Er komen steeds meer laserprinters die kleuren printen. Maar de kwaliteit valt bar tegen in vergelijking met wat inkjetters ervan brouwen. Duidelijk is wel dat de I/O-snelheid problemen gaat opleveren. De parallelpoort is te traag, de USB-poort is wat beter maar niet veel (pas USB versie 2 haalt 120 Mbit/s) een SCSI zou prima zijn maar is te duur, dus blijft een ethernet coax verbinding over. Zeker in de duurdere prijsklasse kom je steeds meer tegen dat de printer een 'netwerk printer' is. Harddisk-driverGeregeld vertellen we de lezers over de laatste verbeteringen, vorderingen en extra's van de laatste versie van HDDriver. Dit is en commercieel product. Zelfs de oude Atari-harddiskdriver is in principe nog steeds een commercieel product. Echt behorend tot het Public Domain is de driver die in het boek 'Scheibenkleister' van Claus Brodt gepubliceerd is. Onder de naam CBHD is het her en der te vinden op het net. De originele Duitstalige documentatie is nu vertaald naar het Engels. Het is te vinden op het net en de originele Duitse archieven waarin de eigenlijke software is te vinden is Indien mogelijk zullen we de betreffende zaken in de PD-bibliotheek updaten. Y2K bugLaten we ons als Atarianen niet al te trots op de borst slaan en roepen 'wij hebben geen jaar-2000 probleem!' want we hebben dat hier een daar wel. Zo komt uit Engeland bericht van M.H. Taylor dat je moet oppassen met oude administratieve software uit de jaren 80 die toentertijd ook voor PC's beschikbaar waren. Het probleem schijnt te zijn dat die applicaties eerst op een PC zijn ontwikkeld en toen naar de ST zijn overgezet (toentertijd een marksegment met glanzende toekomst). Het betreft hier de volgende software: VIP Spreadsheet. Sage Bookeeper, Sage Finance, Opus Spreadsheet en Double Sentry. Falcon grafischToen de Falcon op de markt kwam gaf men hoog op over de grafische prestaties. True-color in PAL-TV kwaliteit was erg goed in die tijd. Maar helaas: de true-color van Atari was geen 24-bits maar 16-bits, iets wat we nu high-color noemen. Ook bleek al snel dat het aantal beeldpixels op een monitor aan de krappe kant was en talrijke verbeteringen met namen zoals 'ScreenBlaster' en 'Enhancer' werden verkocht. Het probleem met de Falcon is: de grafische chips zitten op het motherboard. De ontwikkelingen op het gebied van grafische kaarten gaan nu zo snel dat elk jaar er weer een nieuwe generatie uitgebracht wordt. Grafische chips op een motherboard zijn dus eigenlijk al verouderd op het moment dat je een splinternieuw motherboard koopt. Jammer maar waar, ook voor de Falcon. Het is eigenlijk erg raar dat niemand iets heeft gemaakt om de Falcon grafisch gezien bij de tijd te houden. Maar er komt redding uit Frankrijk. Daar is men erin geslaagd om met de Eclipse hardware een PCI-bus voor de Falcon te maken. En in zo'n PCI-bus kan dan een moderne grafische kaart geplaatst worden. Helaas: er moet wel heel veel aan GEM veranderd worden om 'zomaar' een PCI-grafische kaart te kunnen gebruiken. Wat dat betreft is de situatie vergelijkbaar met Mega STE's en TT's die een grafsche kaart in de VME-bus hebben zitten. En laat ik de Milan in deze ook niet vergeten. De veranderingen van GEM betreffen maar een paar zaken:
De grafische kaart kan veel meer maar die functionaliteit wordt niet gebruikt. Dat is teveel programmeerwerk. Neem b.v de GEM-functie die een gekleurde driehoek tekent op het scherm. De grafische kaart kent ook zo'n functie. Of het in real-time bewegen van een venster op het scherm. Dat gaat normaal niet want de Falcon heeft onvoldoende rekenkracht om dat via GEM te doen. Maar voor een grafische kaart is het een fluitje van een cent. Helemaal een domper voor de programmeur is het feit dat de low-level besturingscodes voor grafische kaarten nogal sterk van elkaar kunnen verschillen. Dus heb je de ene soort en merk kaart aan de praat, dan zijn er nog tig andere merken en soorten die mensen ook willen gebruiken. Neem nu de Milan. Daar zit een PCI-bus in die je een vrije keus laat wat betreft grafische kaart. Maar vanwege software-ondersteuning is de keus toch maar heel beperkt. Gem DemoNu we het toch over de Falcon praten en zo weinig enthousiast gedaan hebben over de video-prestaties. is het tijd om eventjes anders tegen de zaak aan te kijken. In Zweden heeft men de moeite genomen om eens wat zaken efficiënt te programmeren met als resultaat adembenemende demo's die gewoon gebruik maken van de grafische functies van GEM waarvan zo vaak beweerd wordt dat ze traag zijn. Het is verbluffend om te zien wat toch in realtime nog mogelijk is op een high-color PAL mode Falcon. HarddisksOver de voortschrijdende ontwikkeling van harddisks is altijd wel wat te melden. Bijna elke maand wordt er weer een record gevestigd. De 5 1/4 inch drives worden niet meer gemaakt. Alles is op zijn hoogst 3 1/2 inch groot. Aan de top kwa capaciteit ligt nu de Seagate Barracuda 50 met 50 Gb opslag. Prima bruikbaar op onze computers maar onbruikbaar onder Windows want je hebt meer dan 24 partities van 2 Gb nodig. Er zijn niet genoeg letters voor de ikonen op de Desktop en vanwege de FAT16 is een partitie maximaal 2 Gb groot. Voor zover bekend hebben wij in elk geval met SCSI-drives aan de Atari niet dit soort grootte-problemen. Maar heeft iemand ooit wel eens een 20 Gb partitie geprobeerd? Dat er zoveel op een disk past is te danken aan de ontdekking van het quantumverschijnsel dat Giant Magneto Resistance heet. De groei in capaciteit kon daardoor de laatste jaren steeds op 100 procent per twee jaar liggen. En dat terwijl het bekende Microsoft Office maar met 60 procent is gegroeid in dezelfde tijd! Op een oppervlakte van een vierkante inch passen 10 Gbit. Maar Seagate heeft al gedemonsteerd dat 16 Gbit in het laboratorium al haalbaar is. Sindsdien is men wat optimistischer in de grootte van het haalbare : 40 Gbit per vierkante inch wordt nu gezien als de absolute limiet voor op magnetisme gebaseerde opname/weergave. De 2 1/2 inch Hitachi drive haalt momenteel de 6 Gbit per vierkante inch. De komende jaren is dus een stijging met 60 procent per jaar te verwachten. De hoogste I/O snelheid staat op naam van de Fujitsu Allegro 5LE met 25 Mb/s. Maar de disk draait wel met 10.000 toeren per minuut en is bepaald niet stil te noemen. Maar vergeleken met b.v. de Quantum Fireball CR8.4AT die maar op 5400 toeren draait is de Fujitsu drive heel stil. De vraag is hoe snel een kop nog kan lezen en schrijven. Men is van mening dat de grens ongeveer bij 100 MHz ligt voor de schrijfkop. Gelukkig hebben ze op tijd de Ultra-DMA-Modus 4 bedacht die 66 Mb/s maximaal haalt voor IDE-drives. Dus zeker tot eind volgend jaar is er geen problem. De drives van heden halen de 33 Mb/s nog niet. De kleinste opslagcapaciteit op een hedendaagse 3 1/2 inch drive ligt op 4,3 Gb. Vanwege Notebooks zijn 2 1/2 inch drives ook veelgevraagd. Die halen op dit moment de 10 Gb bij een dikte van 13 mm. De dunste uitvoeringen liggen momenteel bij 9 mm. Wat betreft klein: IBM heeft zijn microdrives eindelijk in productie. De disk heeft de grootte van een rijksdaalder en draait met 4500 rpm rond. Er is opslag voor 340 Mb. Ze worden als compact-cards verkocht (42 x 36 x 5 mm). Toepassingsgebieden: b.v. in digitale camera's. Een hele doordachte vernieuwing was te vinden bij SCSI-drives van Seagate. In de doos zit een stripje met jumpers. Die jumpers zijn voorzien van een soort lange hals waardoor je ze met je vingers kan beetpakken en plaatsen. Geen gepriegel meer met pincetten om die miezerige jumpers onder gedeeltelijke controle te houden. Hulde aan de uitvinder! Kat en FaxGeregeld vindt u in deze rubriek iets vermeld over katten en computers. Dat komt doordat een redactiemedewerker dol is op katten. Dit keer weer een leuk verhaaltje. In Engeland zijn er ook veel kattenliefhebbers. Daar worden dan ook meer dan bij ons katten gehouden als 'bedrijfskat'. Dat kan ook in ons land: je kan de kosten voor een kat ten laste van een bedrijf brengen. Een goede raad als u een eigen bedrijf aan huis hebt: boek de kat over van privé naar de zaak. En het beest is nog belastingtechnisch gezien aftrekbaar. Een fax op kantoor blijft dag en nacht aan staan om faxen te ontvangen. En is dus aangenaam warm voor een brave bedrijfskat om op te zitten. Dat ging tijden goed totdat per ongeluk de 'send' knop werd ingedrukt door het beest. Met als gevolg dat een aantal klaar staande pagina's overgezonden gingen worden naar het laatst gebelde faxnummer. En zo kwamen gevoelige bedrijfsgegevens op de verkeerde plaats met als verder gevolg bedrijfsschade van 20.000. De nieuwe naam voor de kat is nu 'Faxy'. DensitometerHet is in de vorige aflevering al verteld: densitometers zijn heel duur. Een densitometer gebruikt men in de drukkers- en DTP-wereld om te meten hoe zwart iets is. Het is nogal wiedes dat als je als DTP-er achter je computer zittend een vlakje 60 % grijs maakt dat je dan verwacht dat in het uiteindelijke drukwerk dat vlakje ook nog 60 procent grijs is. Met behulp van een densitometer kan je zorgen dat het een beetje lukt. Heel opmerkelijk is de hoge prijs van densitometers: vele duizenden guldens. De reden is: je moet een verschil tussen donker en heel donker nog kunnen meten. Wil je kleuren juist afdrukken dan heb je aan een z/w densitometer niet genoeg. Maar helaas: densitometers die ook goed kleuren kunnen meten zijn er niet. Maar er komt redding. Men kan sensors maken met zgn. Si-PIN fotodiodes die afgedekt worden met een RGB interferentiefilter. De naam zegt het al: de filtering van het invallende licht gebeurt door gebruik te maken van interferentie. Het voordeel boven de gebruikelijke techniek van CCD-elementen met een absorberende kleurstoflaag is: lichtenergie wordt niet geabsobeerd en de kleurgevoeligheid kan zeer precies in een nauwe frequentieband worden gelegd. Met als gevolg: stukken betere meting van kleuren. De fabrikage is nog experimenteel maar omdat de interferentiefilters bovenop de diode kunnen worden gedeponeerd met normale technieken zal de prijs niet al te hoog zijn. Wie weet komen er wel betaalbare densitometers! Cab 2.7Het al weer oud nieuws want veel mensen zullen wel de laatste update van CAB op de beurs in Neuss opgehaald hebben (of laten ophalen). De meeste verbeteringen hebben alleen maar zin als je multitasking gebruikt (bij voorkeur MagiC maar n.aes is ook prima). Te vermelden vallen: automatische connectie voor het bijhouden van de off-line Cache Mass Recovery, het nu juist bewaren van achtergrondsbeelden van html-pages (was problematisch op een z/w TT), support voor Netscape cookies en wat verbeteringen in het cache-management waardoor niet meer onverwacht CAB de harddisk tijden bezighoudt.
ICQDat wordt op zijn Amerikaans uitgesproken als 'I seek you'. Heb je de software draaien dan kan je als je online gaat zien wie van je vriendjes ook online zijn. Dan kan je direct contakt met elkaar leggen en zelfs internet-telefonie bedrijven. Al enige tijd geleden is er een Unix-versie van ICQ geporteerd naar gebruik onder MintNet. Dat heeft niet iedereen. Meestal werkt men met STiK of (moderner vanwege PPP-protocol) met STiNG en daarvoor is geen ICQ versie beschikbaar. Maar berichten op het Internet wijzen erop dat eraan gewerkt wordt. Een beta-testversie is al verschenen. Wij houden u op de hoogte. NostalgieMeerijdend op de golf van nostalgie voor oude computers wordt er op 14 en 15 augustus in het Plaza Hotel de Classic Gaming Expo '99 gehouden. Er zullen Atari-computers zijn maar ook zaken als de ZX-80, de Commodore 64 en de Apple II. Het moet een soort ode worden aan de vroege homecomputer industrie. Pioniers van het eerste uur zullen acte de présence geven. Meer info GfA BasicVan Falke Verlag komt bericht dat er een nieuwe oplage is gemaakt (Edition '99) van de GfA Basic versie 3.6 met alle bijbehorende boeken. De programmatuur is samen met wat gereedschap op een CD-ROM gezet. Op verzoek wordt ook een versie op floppydisks uitgeleverd. De prijs voor de CD is DM 59,-. Voor de boeken moet u apart betalen: DM 20.-. Maar dan krijg je ook het volgende: GfA Basic 3.6 met Compiler 3.6, A La Carte voor aanpassingen en gebruik van grafische kaarten, Licom is een verbeterde en uitgebreide GEM-bibliotheek, voorbeelden, een hypertext (in ST-Guide format), diverse shells, ook voor de compiler, diverse resource construction sets om grafische interfaces op te zetten, een icon-editor en een Demo-versie van GfA voor Windows. Dat laatste herinnert me eraan: GfA bestaat ook voor de PC. Van iemand die het gedaan heeft komt het verhaal dat een omzetting van GfA Atari naar GfA PC heel goed te doen is, ook voor complexe programmeerpakketten. GfA cursusHet is voor de hand liggend om, als je een nieuwe editie van GfA Basic als uitgever uitbrengt dat je dan ook best wel een cursus erover kan publiceren in je Atari-tijdschrift. In aflevering 5 van ST-Computer gaat dan ook een GfA-cursus beginnen. Er wordt nu gepraat over wat je allemaal nodig hebt, wat waar is en pas in de volgende uitgave (dat wordt dan nr. 6 van juni 1999) wordt begonnen met programmeren in GfA. ScannersDe prijzen van scanners blijven dalen. De goedkope scanner van nu heeft een USB-poort. Dat maakt de aansluiting voor de gebruikers heel makkelijk. Trouwens een USB-poort is goedkoper aan te brengen dan een parallelpoort. De duurdere SCSI-poort vind je alleen maar bij duurdere scanners. Over het algemeen is hardware veel duurder als ze geschikt is voor de Mac. Maar dankzij het feit dat de iMac ook een USB heeft is het prijsverschil miniem. Een voorbeeld: de Agfa SnapScan 600 x 1200 dpi met software voor zowel PC als Mac voor een paar honderd gulden. Bij de meer professionele scanners met SCSI heb je de Epson GT 9600 met de rare (maar ware) resolutie van 800 x 3200 en een scantijd van 60 seconden voor een A4. Opmerkelijk is hoe goed zwart van erg zwart wordt onderscheiden: een optische dichtheid van 3,3 wordt gehaald. En het prijsje? Ongeveer 2000 gulden. Een aanrader is de Mustek Scan Express 1200FS die 600 x 1200 dpi haalt en maar 500 gulden zou gaan kosten. Pas werkelijk professioneel en qua kwaliteit vergelijkbaar met de trommelscanners is de Saphir HiRes van CPS Heidelberg met maar liefst 3048 x 3048, met een kleurregistratiediepte van 42 bit en met een maximaal onderscheidbare density van 3,6. De prijs van de scanner is ongeveer 15.000 gulden. Onveranderd slecht blijft de situatie bij apparaten die dia's en films kunnen scannen. Sommige scanners hebben een dia-opzet optie maar de kwaliteit is allerbelabberdst. De enige betaalbare manier om dia's digitaal te krijgen is Kodak Photo CD. Dan levert een dia zo'n 3200 x 4000 kleurenpixels op. Niet echt interessant is dus de CanonScan FS 2710 voor f 1750,-. ZeldzaamZo af en toe stuit je op iets en dan denk je: natuurlijk, dat was ook een Atari-product. Zo een 'ah-ha'-beleving had ik bij het aanschouwen van een TT met daarop een complete Unix-versie geinstalleerd. Ooit door Atari als 'plug-and-play' verkocht. Iets dergelijks had ik ook bij een Tower waarin een Atari ATW-workstation met een paar RISC-chips zou zitten. Helemaal een 'ah-ha' had ik bij het aanschouwen van een 'Jaguar Development Kit' die ooit voor zo'n slordige 25.000 gulden ook bij Atari Benelux te koop is geweest. Alleen zinvol voor firma's die games voor de Jaguar wilden ontwikkellen en dat is naar mijn weten in ons land niemand geweest. Ik zag het in de stand van Best Electronics op de beurs in Neuss. MuziekVan Electronic Cow uit de UK komt het bericht dat versie 3.0 van hun MIDI Arpeggiator is gereedgekomen. Voor geregisteerde gebruikers is er een updateregeling. Andere mensen moeten het voor 15 kopen. Nieuw zijn de volgende zaken:
Het programma zal in de meeste gevallen wel ingezet worden als een accessoire werkend naast een sequencer programma. Maar ook als stand-alone applicatie kan het functioneren. Van dezelfde firma (Electronic Cow) komt bericht over hun Snippit Synth 1.4. Voor we beginnen de nieuwe dingen op te sommen lijkt het nuttig om aan te geven wat het programma doet. Het is een zgn. 'granulaire synthesiser' oftewel een programmeerbare geluidenmaker. De geluiden kan je digitaal op disk zetten of gebruiken voor je Midi-sampler. Een puntsgewijze opsomming van de mogelijkheden levert op:
Lezers die niet veel van modern electronisch muziek maken weten zullen nu wel het spoor bijster zijn. Dan kunnen we gerust verder gaan met de nieuwe mogelijkheden van Snippit Synth want die zijn net zo onbegrijpelijk voor hen.
Nog even een aantekening bij dit alles: de Midi-sample dump werkt in elk geval goed samen met MSDS-compatibele samplers. De serie Akai S900, S950, X7000, S700 werken ook met Snippit samen. De sample export gaat als AVR, AIFF of SPL file. De prijs van deze software is 18. Hun homepage Digitale fotografieOp dit moment leveren goedkope digitale camera's nog bedroevend slechte beelden af. Pas bij prijzen van 2000 gulden begint de beeldkwaliteit een beetje te lijken. Maar langzaamaan wordt er vooruitgang geboekt bij de fabrikage van de CCD-elementen die het licht ontvangen en omzetten. Een miljoen beeldpixels op de CCD-chip lijkt veel maar bedenk wel: per kleurpixel heb je drie CCD-pixels nodig (rood, groen, blauw). Hetzelfde heb je natuurlijk ook met video-camera's maar daar valt de slechte beeldkwaliteit stukken minder op (zolang het maar beweegt in beeld). Wel moet het CCD-element dan 60 (of 50) beelden per seconde mogelijk maken. Een nieuwe generatie chips komt nu op de markt. Ze hebben 1024 x 768 pixels met een nauwkeurigheid van 12 bit per kleur en maken 30 frames per seconde. Door een soort 'interlace' toe te passen haal je vereiste video-rate. Nog onbetaalbaar voor toepassing in de duurdere digitale camera's zijn chips met 2048 x 2048 pixels. Maar die beginnen dus wel de 'dia-kwaliteit' van gewone fotografische film te benaderen. Laat u niets wijs maken door de reclame: 'dia-kwaliteit' van de huidige generatie digitale camera's is volksverlakkerij. Voordat je gaat denken over digitale fotografie moet je je wel even realiseren dat je 1. veel digitale opslag moet hebben, een CD-burner is hierbij welkom en 2. dat er voldoende werkgeheugen in de computer is. Een afbeelding van 1024 x 768 is al gauw 2 Mb. Tot slot kan ik niet nalaten om nog een tip te geven: veel digitale camera's hebben nu een klein LCD-schermpje waarop je genomen foto's kan terugkijken. Dan kan je dus mislukte of ongewenste beelden wissen zou je denken. En dat is ook zo, maar gek genoeg kan je bij de meeste camera's dan alleen maar 'alles' wissen. Dom maar waar. DVD kan beterOndertussen zijn we aangeland bij de derde generatie DVD-drives. En nog altijd is de techniek niet uitontwikkeld zoals b.v. bij de CD al wel jaren het geval is. Zo zit men nog altijd te prutsen aan de laserdiodes. Hoe korter de golflengte van het gebruikte laserlicht hoe kleiner de lichtvlek is en hoe goedkoper je de optiek kan maken en hoe beter de electronica het leesproces kan besturen. In de jacht naar de blauwe laserdiode zijn goede vorderingen gemaakt bij Matsushita. Op basis van galliumnitride (GaN) lukt het ze om violet licht (400 nm) te krijgen. Dat houdt in dat je een lichtvlekje van ongeveer 500 nm kan maken. Ze zitten nog met een probleempje: de diode ruist nogal. Als dat is opgelost gaan ze in massaproductie voor de volgende (vierde) generatie DVD- spelers. CalamusIn het Duitse ST-Computer tijdschrift is inmiddels deel 4 van de doorlopende serie met tips &trucs voor Calamus afgedrukt. De afleveringen worden geschreven door Ulf Dunkel, als distributeur van Calamus natuurlijk uitermate goed bekend met deze DTP-software. De redactie zal eens bekijken of we niet iets dergelijks in ons tijdschrift kunnen regelen want het is de laatste tijd heel erg mager met bijdragen over Calamus terwijl er toch onlangs een grote update-ronde is geweest! Artworx v2.0Het is niet de bedoeling dat deze rubriek gevuld wordt met zaken die er de vorige keer ook al in stonden. Vandaar we hier niet weer gaan vertellen wat Artworx allemaal kan. Maar wel, na wat opmerkingen van lezers een paar significante punten aanroeren. Ten eerste: de versie kost in Duitsland DM 99,-. Verder: bij alle fileformats die geimporteerd kunnen worden zoals IMG, EPS, AI?, GEM, CVG en PS zit ook PNG, het nieuwe beeldformat dat snel aan populariteit wint. Maar export is ook mogelijk als PNG-beeld. Hiermee is dit programma een van de weinige die PNG-files kan afleveren. Niet is uitgeprobeerd nog of en zoja welke toeters en bellen van PNG-standaard wel en niet ondersteund worden. Daar hoort u later over. We willen de lezers die het verhaal over Artworx in de vorige uitgave zijn vergeten toch iets bieden. Op deze pagina zal een beeld staan dat een overzicht van alle menu's biedt. LunaVan Richard Gordon Faika uit Berlijn komt het bericht dat hij zijn editor 'Luna' nu klaar heeft (versie 1.1). Geen erg opwindend bericht want we hebben genoeg editors voor teksten op onze Atari-computers. Als regelmatige gebruiker van QED was mijn vraag; 'is dit zoveel beter dat ik moet omschakelen?'. Ik moet zeggen dat beide editors alle normale functies beheren en ook onder multitasking kunnen werken en gebruik maken van drag&drop. Wat me wel als 'nieuw' overkwam was het gebruik van context-gevoelige menu's. Meer over deze editor kunt u te weten komen op het net
Digitale beeldschermenZe zijn nog duur maar toch zie je ze steeds vaker: platte kleurenschermen zoals ze in laptop computers zitten. Laatst kon ik een middagje werken achter een volledig digitaal 17 inch full-color LCD-scherm. En ik kan u zeggen: 'dat was een verademing'. Een heerlijk rustig stabiel beeld dat ongelooflijk scherp is. Kleine lettertjes zijn prima te lezen. En vierkantjes zijn ook echt vierkant en cirkels zijn perfect rond. Ook viel het me op dat het beeld absoluut niet 'pompte'. Dat is een verschijnsel waar de meeste goedkope monitoren erg aan lijden: bij plotselinge contrastveranderingen van het beeld (van alles zwart naar alles wit b.v.) verandert de grootte van het beeld op het scherm: het 'pompt'. Wel moet je recht voor het platte digitale scherm blijven zitten want zodra je een beetje opzij gaat wordt het beeld dat je ziet snel donkerder. Niet al teveel heen en weer wippen dus en het hoofd een beetje op zijn plaats houden, is mijn advies. Volgens de technische gegevens haalde het scherm bovendien een kontrastverhouding van 450:1. Maar bij de weergave van kleuren bleek ik toch geen true-color te hebben van 24 bits. En duiken in de specificaties leerde mij dat er maar 16 bits gebruikt worden, zelfs als je true-color instelt. Er valt dus nog wel wat te verbeteren aan de LCD-schermen want kennelijk lukt het niet om de kleur van een pixel in 256 stappen in te stellen en worden 64 stappen amper gehaald. Zeker in het groene kleurbereik was dit effect te zien. Toen ik een dag later eventje kort achter een zgn. plasma-scherm kon zitten werken, was het verschil merkbaar. Het was een veel duurder scherm maar de kleuren en de helderheid waren beter. We zullen nog wel even moeten wachten voor we het ideale beeldscherm hebben: digitaal en plat en lichtgewicht en met een kleurenweergave en een kontrast vergelijkbaar met de gewone monitoren. Acht duizend gulden voor iets dat nog niet in alle opzichten beter is dan een gewoon beeldscherm ga ik niet uitgeven. InstallerenElk een beetje fatsoenlijk softwarepakket heeft zoveel files e.d. te installeren dat bijna altijd, voor het gemak van de gebruiker er een installatieprogramma is. De vraag komt op: zou er niet zoiets als een algemeen installatieprogramma gemaakt kunnen worden? Dat lijkt niet makkelijk als je eens voor ogen neemt wat er allemaal voor een applicatie anders moet bij installatie op TOS 1.0, bij MiNT, bij Magic enz. Maar 'GEM-Setup' is een goede stap in de richting. Wat nog niet goed lukt is updates van software installeren. Heb je als programmeur een applicatie die niet simpel te installeren is dan is het gebruik van GEM-Setup een aanrader. Het bespaart dan een heleboel werk. Eenvoudig is het natuurlijk niet om deze installeerder geheel naar je hand te zetten maar dankzij allerlei extra's zoals ondersteuning van environment-variabelen, het gebruik van 'scripts', bewerkingen (o.a. volgorde) van de Auto-folder, assign.sys file, de start- en stop-folders van MagiC, de ondersteunig voor commando-interfaces (MiNT) etc. is veel mogelijk. Meer informatie
CD-ROM nog snellerZo langzaam wordt het te gek om los te lopen. Nu zijn er al CD-ROM drives die pochen met 50x. Dan draait de CD disk rond met ongeveer 10.000 toeren per minuut, wat duidelijk hoorbaar is: de mixer in de keuken is stiller. Het gevolg is wel dat de datastroom gemiddeld genomen 25 maal sneller is, tenminste als de CD schoon is, er geen stofjes zijn e.d. Verrassend is een nieuw loopwerk van Kenwood. Dat draait maar met een geluidsarme snelheid van 4250 toeren per minuut de disk rond en haalt toch een echte datastroom van 40x. Hoe doen ze dat? Met een een truc die 'Multibeam' heet. Een rooster splijt de laserbundel in 7 bundels. Met als gevolg dat niet 1 beeldvlekje de CD leest maar 7 tegelijk naast elkaar. Daarmee kunnen gemiddeld zo'n 5 sporen tegelijk gelezen worden. Natuurlijk staat de data op de CD in een spiraal genoteerd maar de besturing van de leeskop kan daar mee rekening houden. De drive heeft nog wel een probleem: eigen gemaakte CD-R's met goudkleur leest die niet waarschijnlijk omdat goud net te weinig licht weerkaatst (de bundel is immers in 7-en opgesplitst). Ook wil het niet erg met het digitaal uitlezen van audio-CD. Dat gaat wel snel met 37x maar helaas met teveel fouten. En terugzetten van de draaisnelheid lukt niet. De drive is ook niet goedkoop: 400 gulden.
NewsieJohn Rojewski gaat verder met de ontwikkeling van Newsie en versie 0.94 is inmiddels uitgekomen. Veel mensen hebben al enige tijd deze software in gebruik want samen met StiK of StiNG werkt het bevredigend voor het ophalen en verzenden van e-mail, het lezen van newsgroups en het ophalen van files. In een vorige aflevering is uitgelegd hoe je met behulp van een AV-server (desktop Thing in het voorbeeld) en een String-Server handig te werk kan gaan. Versie 0.94 heeft een deel van deze mogelijkheden opgepikt. Leest je nu een bericht met de ingebouwde viewer van Newsie dan kan je een URL aanklikken die dan via b.v. CAB je naar de www-page brengt. Helemaal goed werkt dit feature nog niet, maar men moet dan ook bedenken dat je pas kan klagen als er een versie 1.0 in gebruik is. Alles daarvoor zijn vingeroefeningen van de maker. Een bespreking van Newsie dateert al weer van tijden geleden. We zullen eens zien of we er in de nabije toekomst een artikeltje aan kunnen wijden.
Nieuw tijdschriftHet is nu al weer enige tijd geleden dat het Franse Atari Magazine plotseling ophield te bestaan. Dit onverwachte faillissement heeft voor heel wat beroering gezorgd in de Franse Atari-scene want zij waren de spil waar het hele gebeuren toch om draaide. Op het Internet waren er geregeld berichten (in de Franse Atari newsgroups zoals fr.comp.sys.atari) over pogingen om toch weer iets op poten te zetten. En sinds begin dit jaar is er een nieuw tijdschrift. Het heet 'ACC magazine' en wordt uitgegeven door de Stichting Prométheé in Caveirac. Zo mooi, fraai kleurig en aantrekkelijk opgemaakt als het vroegere tijdschrift is het helaas niet. Het is gewoon z/w zonder stevig omslagblad. De prijs is 25 FF per nummer. Net als ons tijdschrift wordt het opgemaakt op een TT met Calamus SL en Digital Lab (voor de afbeeldingen). Zo te zien wordt er geen gebruik gemaakt van een belichtingsservice maar wordt de 'master' voor het blad met behulp van een 600 dpi laserprinter geproduceerd (ons tijdschrift gaat met 1200 dpi). Het gevolg is dat afbeeldingen met een grof raster zijn gedrukt en dat als broodletter een wat grote ronde schreefloze letter in gebruik is. De redactie hoopt dat er nog voldoende belangstelling is (en dat er voldoende Atari gebruikers zijn) om het blad verder op poten te krijgen. Ze hebben abonnee's nodig. Dus als u de Franse taal machtig bent en een Atari bezit: lees dat blad!!. Totale vreemden zijn de nieuwe redacteurs natuurlijk niet. Als baas fungeert momenteel Loic Sebald, die wordt bijgestaan door Guillome Tello, Cyril Dennis, Eric Reboux, Bertrand Marne om er een paar te noemen die bekend zijn als auteurs van het vorige tijdschrift. Ze roepen natuurlijk ook om mensen die vrijwillig mee willen doen om het blad van inhoud te voorzien. Net als wij hier dus met ons tijdschrift. Trouwens, net zoals bij ons wordt geprobeerd om elk artikeltje te voorzien van afbeeldingen en daar slagen ze stukken beter in dan uw redactie in dit tijdschrift dat u nu leest. Maar nu iets over de inhoud van het tijdschrift dat 40 A-4 bladzijden telt. Ze beginnen net als wij met een rubriek die nieuws bevat. Eerst komen updates van software aan de beurt en vervolgens een lang stukje over het feit dat je met een Atari-computer aangesloten kan worden op het Internet en wat daarvoor in hoofdlijnen nodig is. Vanzelfsprekend blijkt het gebruik van WenSuite, een webbrowser gemaakt in Frankrijk bijna onontbeerlijk. Na de rubriek Exclusief waar gepraat wordt over een soort set-top-box van Motorola, komt 'Dossier' dat alle bekende emulatoren om de Atari op een ander type computer na te doen op een rijtje zet en kort bespreekt. Ook wordt er een bladzijde gewijd aan het archiveren van data, meer speciaal het comprimeren en weer uitpakken. Ook op andere plekken in het blad wordt aandacht besteed aan de diverse in- en uitpakkers en wordt een algemene shell ervoor onder de aandacht gebracht (Two-in-One en LHarc-shell.). De middelste 8 bladzijden zijn uitgevoerd als een uitneembaar apart deel. Dit is bedoeld als een lopend forum voor programmeurs bestaande uit tips en trucs en leerzame uitleg van zaken waar een programmeur tegenaan kan lopen zoals: het programmeren van de timers in de TT, hoe moet je een gebruiksvriendelijk grafisch interface met GEM opzetten (lay-out) en hoe moet je met drag&drop omgaan in je programmatuur. Heel goed van inhoud is de rubriek geheten 'Montage'. Hier wordt tot in de kleinste details uitgelegd hoe je een 'Booster Video 30' voor de Falcon kan maken. Kompleet met layout voor de printplaat, hoe je de kabels moet maken en wat de achterliggende theorie is van de schakeling. Het doel van de schakeling is; het verbeteren van de PAL signalen die uit de Falcon komen. Er is een soort print-service opgezet waar je voor FRF 120 het printje plus onderdelen kan betrekken. Dat geldt trouwens voor meer dingen die in dat tijdschrift vermeld worden zoals een ST naar VGA-kabel. Er is nog een auteur die een bladzijde weet te vullen in deze rubriek. Het gaat over het vervangen van de z/w SM 124 monitor door een SVGA-type. Er word t uitgelegd hoe je dan de stekkers moet bedraden. Ik kan het ook niet nalaten om aan te stippen dat de EB-Modeller van Emmanuel Baranger wordt besproken. Deze 3-D modeller is speciaal gemaakt voor gebruikers van het raytracing programmma 'PovRay' (welbekend bij onze lezers vanwege de eindeloze rubriek van Piet Vogelaar erover). Er is ook nog een rubriek over Atari-computers van heel vroeger zoals de XXL waar ons blad nooit over schrijft. Al met al is te hopen dat dit nieuwe tijdschrift erin zal slagen om op gang te komen. U hoort zonder twijfel er later meer over. Wij houden het voor u in de gaten. Het adres in Frankrijk is: Prométheé "magazine Acc" ST monitorZe worden zeldzamer die oude Atari SM 124 en 125 z/w monitoren. Een kwestie van veroudering. Statistisch gezien gaan deze monitoren gauwer kapot dan de computer. Er duiken nog wel geregeld tweedehands exemplaren op maar vaak worden die met computer verkocht als het even kan. Een oplossing is een splinternieuwe monitor. En die zijn er. In de UK adverteert System Solutions met '14" paperwhite display' voor 129 incl. BTW. Ten opzichte van de originele Atari-monitoren hebben deze de volgende mogelijkheden: geometriecontrole digitaal zodat je de dimensies van het zichtbare beeld naar wens kan instellen. Zelfs de zwarte rand kan helemaal weggeregeld worden (maar dan is het beeld niet meer 1 op 1 DTP-technisch gezien). Er is automatische de-gaussing en de zwenkvoet is afneembaar. Sound expanderVan Softjee in Frankrijk komt het bericht dat van 'Expand' nu versie 1.04 er is. Heb je een Falcon met minimaal 4 Mb geheugen en een Midi-keyboard of iets anders dat sounds kan triggeren (een sequencer b.v.) dan kan je Expand gebruiken. Technisch gezien zou je kunnen zeggen dat we te maken hebben met een emulatie van een Midi-sound expander. Je kan werken met polyfoon geluid, in principe is er capaciteit voor 24 noten maar ondanks zwaar gebruik van de DSP zal je in de praktijk moeten werken met een polyfonie van 10 noten vanwege nare effecten zoals note-stealing en audio glitches. De geluidssamples kunnen geimporteerd worden vanuit standaard files van de types WAV, AVR en AIFF. We hebben hier niet te maken met een een soort sample-playback apparaat maar met iets dat multi-sampled instruments kan nadoen, geluiden combineren uit vele samples en de zaak kan mappen naar toetsen, velocity en Midi-volume. Er kan heel wat knippen en plakken, schuiven en vouwen en plaatsen, bewerken enz. gedaan worden. Er zijn dan ook heel wat instelmogelijkheden die gelukkig redelijk gegroepeerd bijeen zijn gebracht in vele vensters. Voor gebruikers van Cubase is er een leuke manier om deze software in te zetten. Als accessoire kan het de Midi-messages van/voor Cubase onderscheppen en dan lijkt het alsof Expand een deel is van de sequencer. MinitelVoordat het Internet van de grond kwam had men in Frankrijk al een dergelijk systeem. Onder de naam Minitel is het in Frankrijk zeer bekend geworden. Men kreeg de Minitel terminals bijna gratis maar men moest wel betalen voor het ophalen van informatie. Met de komst van het wereldwijde Internet is er een beetje de klad in gekomen, maar nog altijd is Minitel een gebruiksvriendelijk middel dat veel gebruikt wordt. Maar als je al een computer hebt en een modem dan is het niet nodig om een extra Minitel terminal te hebben. Zo is er voor Atari ST computer een emulator die een Minitel terminal na doet. Gemaakt door Xavier Roche is sinds kort versie 3.6 van Swiftel beschikbaar. Het is shareware. CD'sDe FaST Club in Nottingham UK verkoopt voor 40 de CD#1. Deze disk is speciaal gericht op mensen die overstappen naar een PC, tenminste zo lijkt het. Want de forse prijs van deze disk wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van de Gemulator versie 4.8 en Image Copy2 voor beeldbewerking. De rest van de disk (500 Mb) wordt opgevuld met geachiveerde software uit hun PD-bibliotheek. Ook is er voor 30 de CD#2 die veel afbeeldingen bevat. Vandaar dat er dan ook een Imagecopy 4 op de disk zit om e.e.a. te bekijken. Let wel: deze versie van Imagecopy kan nog niet overweg met progressive JPEG-beelden. Maar dat komt wel: release 4.2b (betatest) heeft het al ingebouwd gekregen. Voor deze disk geldt wel: opzoeken is niet echt goed geregeld. Voor 3 wordt er een op papier gedrukte catalogus meegeleverd. Voor mensen die geen Gemulator willen of die al een Imagecopy hebben is er een oplossing: CD#3 is als disk CD#1 maar dan zonder prijsopdrijvende software. (20 nl). CD voor AtariHet Engelse tijdschrift Atari Computing heeft een CD uitgebracht met de titel 'renegate'. Voor 15 kan je de disk kopen en zodra je het zinvol vindt kan je voor 4 de disk laten updaten. Zo vaak als je wil. En wat staat er nu deze disk? Werkende versies van Edith Pro tekstbewerker, Two-in-One shell voor archivering, Adresse voor database, Thing desktop versie 1.09e, Kandinsky beeldbewerking versie 2.5 en nog veel meer. Voor spelletjesliefhebbers: alle titels die Solution Software heeft uitgebracht. Meer informatie en misschien wel een volledige opgave van de inhoud op de website. Calamus tipDave Barkin publiceert geregeld in het Engelse tijdschrift Atari Computing een aantal handige weetjes en tips voor bezitters en gebruikers van het Calamus SL DTP-programma. Dit keer (in aflevering 13) heeft hij een tip die ik onze lezers ook niet wil onthouden: het Adjustible Tiling Frame kan voor vele doeleinden gebruikt worden; toepassingen waar nog maar weinig mensen aan gedacht hebben. Volgens het manual kan je met dit frame aangeven welk deel van de pagina geprint moet worden. De grap in nu dat het Bridge Module dit tiling-frame ook kan gebruiken: alles wat er binnen zit wordt als behorend bij het frame beschouwd. Op die manier kan je dus export en conversie doen op ongedachte wijze! Voor de rest nog even de melding; er zijn nu drivers (SL) voor Epson printers op 720 dpi. Nu we het toch over DTP hebben: in hetzelfde tijdschrift staat een bladzijde verder een tutorial van David Encill voor DA's Layout. MP3In ijltempo worden MP3-geluidsfiles populair. En dat is ook wel logisch: je hebt een hoge compressierate zonder dat het geluid duidelijk hoorbaar eronder te lijden heeft. Op een CD-ROM kan je zo veel meer sound stoppen dan op een audio-CD. Het is alleen voor de computer een hele toer om in realtime een MP3-file weer te geven. Een PC zoals een Pentium 400 kan de klus klaren. Voor handzame consumentenapparaten zijn er chips die de decoding in hardware uitvoeren. In principe kan je op een ST met een grote harddisk ook MP3-files uitpakken en in een snel weer te geven digitaal audio-format op disk zetten. Zo kan je dan na wat wachten toch een MP3-file beluisteren. De Falcon heeft een DSP die heel goed inzetbaar is voor de MP3-decoding. Het enige probleem is dat de vrij verkrijgbare software voor MP3-decoding moet worden omgezet voor gebruik met de Falcon DSP. Dit is niet simpel en vergt deskundigheid die inmiddels niet meer dik gezaaid is. Er wordt beweerd dat de Falcon in staat zou zijn om MP3-decoding in realtime te doen. Maar zelfs als dat niet zou kunnen: omzetten in een realtime afspeelbaar format zal mogelijk zijn. Zodra we meer horen over de MP3-decoding voor de Atari-computers dan vertellen we het u. ScannenHet is al vaker bericht: voor SCSI-scanners Umax en Microtek bestaat de Scan-X software. De Pro-versie is nu ook in Duitse versie verkrijgbaar voor DM 139,-. Enkele punten om te noteren zijn:
Zip-drivesGeregeld kom ik Zip-drives tegen: niet alleen de exemplaren die disks van 96 Mb (volgens de maker Iomega 100 Mb) kunnen slikken maar ook de allernieuwste 250 Mb drives. Ze zijn gewoon populair en ik moet zeggen: de drives zijn heerlijk stil. Heel wat anders dan de bekende 44 Mb Syquest drive die de keukenmixer naar de kroon steken wat betreft geluidsproductie. Aan de ST kunnen de drives worden aangesloten via de bekende Link-adaptor en met de driver HDDriver heb je geen speciale problemen of eigenaardigeden. De nieuwste versie van die driver hebben zelfs voorzieningen om de extra grappen van de Zip-drive te kunnen gebruiken zoals wachtwoordbescherming. Maar wil je software voor Atari die ook alles kan wat je op PC of Mac kan met de speciale bijgeleverde Zip-software dan heb je de Zip/Jaz Tools nodig. Die kosten f 79,- bij de bekende ACN te Haarlem. Let wel: ook zonder deze Tools maar met HDDriver kan je ook prima de Zip-drives gebruiken. MiNT uitschakelenIn ST 79 op pagina 15 zijn wat aanwijzingen gegeven voor MiNT in de Auto-folder. Mintnp zit standaard bij de Milan, maar voor oudere programma's die geen multitasking verdragen moet dat uitgeschakeld worden. Dat kan door Ming te verlaten, maar dan kom je in onderontwikkeld gebied waarin die programma's nog niet lopen. Het kan ook door te reset-en met ingedrukte linker Shift-toets, maar dat geeft een foutmelding ivm. Wdialog. Beter is het volgende. Zet Mintnp en Wdialog beide in de Auto-folder, maar maak Wdialog inactief door de extensie te veranderen. Zet Wdialog ook in N_aes\Apps en voeg het onderin M_aes.cnf toe aan de op te starten applicaties. Zo boot de Milan normaal voor multitasking. Als je singletasking wilt werken, maak dan Mintnp inactief en Wdialog actief, en reset. Je komt dan in een mode waarin veel oude programma's zoals de GFA Basic interpreter en Easybase goed lopen, uiteraard in een passende resolutie (b.v. GFA niet in kleur). 'Set video' werkt goed en snel in deze mode, in tegenstelling tot 'Change resolution' bij multitasking. De desktop zonder MiNT vraagt om aanpassing. Het is handig, voor je de verandering save-t, een backup te maken van Newdesk.inf voor MiNT en de veranderde Desktop.inf om te dopen in Desktop1.inf voor je de backup terugzet. Vanuit de Desktop zonder MiNT kan simpel Desktop1.inf geladen worden. Copyright © Rein Bakhuizen van den Brink Last updated on 1 september 1999 |
|
|
