Home Publicaties Actueel 81 Actueel 83
 

Actueel 82

Beurs

Dit najaar wordt er een grote Atari-beurs gehouden. Dit keer niet op de bekende plaats in Neuss maar wat verder weg (halfweg naar Poznañ in Polen) voor de meeste lezers, in Hannover. De nieuwsbrief van de firma MuCs in Hannover meldt dit. Oorspronkelijk was het op 20 en 21 november gepland maar die zondag is aldaar een herdenkingsdag en de autoriteiten geven geen toestemming. Nu is de beste oplossing het op 19 en 20 november te houden in Grossmarkt Hannover. De beurs gaat open om 11 uur en sluit om 19.00 uur. Voor mensen die met de trein komen: uitstappen op Hannover Hbf, bus nr. 500 richting Gehrden nemen en uitstappen bij de zesde halte, Bornum/Nord. Dan een stukje lopen richting Grossmarkt en daar aangekomen zie je het vanzelf.


Score Perfect

Voor ons in Nederland verzorgt Hans van IJzendoorn in de vorm van zijn Music Soft & Hardware House in Nijmegen de verkoop en de ondersteuning van dit muzieknotatieprogramma. Uit die hoek komt dan ook het goede nieuws dat van Score Perfect Pro versie 3.2 Nederlands is uitgekomen. Een update vanaf de vorige versie kost f 79,- met upgrade handleiding. Er is ook een versie die op de Milan functioneert: prijs f 389,-. De verzendkosten zijn f 15,-.


Nu we het er toch over hebben: aan Atari alleen is geen droog brood te verdienen en daarom hoeft het geen verbazing te wekken dat er ook versies voor de Mac en voor Windows zijn. De prijs van de software voor Atarianen is dus ongeveer gelijk aan wat gebruikelijk is voor dergelijke software op die computers. Een firma die serieus iets met computers doet kan tegenwoordig niet meer buiten aanwezigheid op het Internet. Hans is dus te bereiken per email en een website waar je alles over Score Perfect vindt. Nu volgt een lijstje van opgeven verbeteringen, toevoegingen en dergelijke:

  1. haal je TTF-fonts vanaf Windows over dan kan je die gebruiken. Met als gevolg: naderhand kan je in de partituur andere letters en andere fontgroottes kiezen. Ook alle 'rare' letters, voor zover ze in je Windows-fonts zitten, zijn toepasbaar.
  2. de online-help is alleen nog maar in Windows geimplementeerd. !item de weergave van akkoorden is verbeterd door automatische hoog-/diepplaatsing (ook voor gitaartabellen).
  3. een aantal zaken worden automatisch herberekend na b.v. transpositie of verandering van de sleutel. Hierbij valt te denken aan legatobogen en akkoorden.
  4. de maat wordt gecontroleerd: zit er te veel of te weinig in dan wordt het aangegeven.
  5. er is wat meer mogelijk met maatstrepen wat handig is bij koorpartituren en voor oude muziek.
  6. het grafisch interface is meer Windows-achtig geworden en intern zijn er talrijke verbeteringen. Zo is er een Midi-help om problemen in de communicatie tussen Midi-apparaten en Score Perfect op het spoor te komen. Deze hulp is voor Windows gebruikers zonder twijfel heel welkom.

De importeur is per post bereikbaar: Ridderspoor 50, 6542 HE Nijmegen en telefonisch bereikbaar onder 024 3790399.

Atari Nederland

Het is nu ruim een half jaar geleden dat begonnen werd met de Nederlandstalige mailinglist over Atari. Lang genoeg om een overzicht te maken over het verloop. En we kunnen u zeggen dat er behoefte aan is: zo'n 1400 berichten zijn geproduceerd door de deelnemers. Na het begin op 19 maart 1999 waren er 100 berichten per maand. In Augustus was dat aantal al opgelopen naar 350 per maand. En waar praat men over? Meldt u aan en u komt het te weten!

Wensuite

Van Oxo Systems in Frankrijk komt het bericht dat Wensuite weer verbeterd is. Bij de nieuwe uitgave van Wensuite III past nu ook een html-editor om webpages te maken. De naam is Expresso en dat zou ook slaan op de JavaScript ondersteuning (Java=koffie, Expresso=koffie, vat u?) Wat betreft de mogelijkheden om webpages zichtbaar te maken: Wensuite ondersteunt frames, animates graphics en nog zo wat dingetjes. Er wordt gezegt dat het product nu heel stabiel is, dat het perfect samenwerkt met newsgroup modules en dat die de snelste Atari browser is. Helaas is de werkelijkheid enigszins anders: er zijn veel mensen die het pakket met geen mogelijkheid op gang krijgen. Waarom is onduidelijk maar de storingen zitten tussen modem en Wensuite. Vaak lukt offline lezen van html-documenten wel. De firma Oxo belooft verder dat er HTML 4.0 en Javascript support komen in volgende updates van Wensuite en Expresso. De naam Expresso is dus nu nog een beetje misleidend als ik hun bericht goed begrijp.

Milan 060

Er waren wat vage berichten de laatste tijd uit de hoek van de Milan-makers over samenwerking met Motorola, over gebruik mogen maken van de naam Atari en over een Linux-implementatie. Er zijn nu wat harde feiten bekend gemaakt. Het gebruik van de naam van Atari blijkt lastig te zijn en zal hoogstwaarschijnlijk voorlopig niet doorgaan. Bij een afdeling van Motorola worden de moederborden gemaakt en ook zijn de Milan-eigen logic chips sneller geworden. De CPU zal een 68060 worden op 100 MHz en de klok van de systembus zal de timing krijgen zoals we die momenteel bij PC-boards vinden. Raar is het dus niet om een 33 MHz PCI-bus aan te treffen en een ISA-bus, 100 MHz SDRAM modules e.d. De basisuitvoering van de vernieuwde Milan krijgt 32 Mb Ram, 8 Gb harddisk, Soundblaster kaart, Ati-Rage Pro grafische kaart, een Cherry toetsenbord, een Logitech muis en misschien ook een 56K modem. Dat klinkt toch heel erg Intel-PC-achtig. Maar toch heeft de grote firma Motorola belangstelling getoond. Er is onder andere samenwerking tot stand gekomen tussen AXRO GmbH en de Milan-makers, waardoor er meer winkels zullen komen die de Milan verkopen (een stuk of honderd). Wat wel tot ver in volgend jaar zo zal blijven is: in de USA (en dat is echt nog een grote markt in verhouding) is de Milan niet te koop. Een goede vraag is: hoeveel Milan-computers zijn er nu totaal verkocht? Daar is weinig van bekend maar wel weten we dat er per maand 50 motherboards geproduceerd worden. Eenvoudig rekenen geeft dan een globaal getal van 500 stuks. Een vaag verhaal doet de ronde dat SUSE Duitsland, een firma die van alles met Linux doet, ook een paar Hades 060 computers heeft gekocht of besteld. Met als doel om Linux erop te porteren. Maar wat in de toekomst? Apple is overgestapt van de 680x CPU's naar de PPC CPU. Waarom zou Atari niet dezelfde weg gaan?

That's Write!

Heel veel jaren was dat een bekende naam onder Atari-gebruikers. Een populaire tekstbewerker had die naam. Maar het is al weer lang geleden dat we die naam tegenkwamen voor iets nieuws. En opeens in een mailing stuiten we op een soort advertentie. Wij willen hem u niet onthouden. Hij staat hierbij afgebeeld.


Plat scherm

Zowel mijn TV als mijn monitor (thuis en op het werk) zijn een beetje bol. In ieder geval niet plat. Op de een of andere manier wen je aan dat bolle van het beeld en vertaal je het ergens in je hersenen in 'plat'. Bij wijze van vroeg Sinterklaas kado kreeg ik op mijn werk een betere monitor. De arbeidsdienst ging strenger controleren en het oude spul van ruim 4 jaar geleden kon wel vervangen worden, aldus de baas. En opeens had ik een platte, maar dan ook echt platte beeldbuis. Dat was eventjes wennen want ik zag een echt 'hol' beeld. Ik zag geen plat beeld. De hoeken kwamen naar me toe als het ware. En ik was niet de enige: iedereen met zo'n nieuwe monitor had het verschijnsel. Na een tijdje trekt dit effect wel weg uit je hersenen en wordt het beeld weer normaal 'plat'.

Beurs

Het hele weekend van vrijdag de 19-de tot de 21 ste november wordt in Utrecht in vele hallen van de Jaarbeurs de grote jaarlijkse HCC Computerbeurs gehouden. De toegangsprijs als vanouds f 15,-. Veel verschil met andere jaren valt niet te verwachten. Als er Atari zaken worden gesignaleerd op die beurs dan leest u dat in de volgende aflevering van dit blad.

4x Write

Ga je b.v. een audio-CD maken dan duurt het beschrijven in principe net zolang als het lezen: maximaal 70 minuten. En dat terwijl je computer de data best wel sneller kan afleveren vanaf de harddisks of vanaf een met 36x lezende CD-ROM drive. Vandaar dat de meeste CD-Writers nu zeker met een 2x snelheid kunnen schrijven. Dan duurt beschrijven nog maar een half uurtje.

Als eerste komt nu Yamaha met een drive, de CRW 6416, een zgn. 'CD-ReWritable' die een CD opnieuw kan beschrijven in maar 12 minuten oftewel 4 per uur. Volgens opgave haalt deze drive 16x bij lezen, 4x bij herschrijven (dat zei ik daarnet al) en 6x bij het schrijven (van eenmalig beschrijfbare disks, dit ter verduidelijking). Testen hebben uitgewezen dat de TT een 4x schrijfsnelheid aankan. Over die 6x is ons niets bekend. Maar nu er hardware bestaat kan dat uitgeprobeerd worden.

Naamseigendom

In Duitsland is de strijd al bij de rechter gestreden, bij ons moet die nog beëindigd worden. Waar gaat dit over? Over het eigendom van namen op het Internet. De moderne tijden zijn nu doorgedrongen tot nagenoeg iedere gemeente in ons land en momenteel is een gemeente een grote sukkel als ze geen site op het Internet hebben. En waar verwacht je nu een gemeente te vinden? Precies, onder www.gemeentenaam.nl is dat logischerwijze aan te treffen. Dus b.v. www.leiden.nl voor mijn woonplaats. Maar er is ook een meneer geheten Jantje van Leiden die zichzelf erg belangrijk vindt en die ook een eigen domainnaam wil hebben. Dus dat werd www.leiden.nl en er is nu een probleem. In Duitsland heeft de rechter besloten dat gemeentes voorrang hebben. In ons land zal het ook zo gaan, is de verwachting bij juristen. Een andere naamgevingskwestie is: je hebt als kleine firma al jaren een e-mail adres met bijbehorende www-pages. Opeens komt er een grote firma die een reeks namen gaat claimen in het kader van het merkenrecht. En nu valt een van die namen samen met een Internet naam die al van iemand anders is. Een voorbeeld is www.tnet.de die al van 1993 dateert. De Duitse Telekom kwam met de serie waarin de letter T zit, zoals 'T-net-ISDN' en eiste de domains t-net.de en tnet.de voor zich op op grond van zijn gedeponeerde handelsnamen. De rechter heeft zich in de zaak verdiept en kwam tot een goed onderbouwde logische conclusie: je kan iemand niet zomaar van iets beroven oftewel Telekom kon bakzeil halen. In de USA heeft het tijdschrift 'Playboy' een rechtzaak verloren. Type je bij de zoekmachine van 'Excite' het woord 'playboy' in dan krijg je behalve de zoekresultaten ook pagina's vol met porno-achtige aanbiedingen. Dat vinden de uitgevers van het tijdschrift 'Playboy' niet leuk voor hun nette image en ze willen dat het stopt. De rechter zei heel simpel: in het woordenboek staan gewoon de woorden playboy en playmate dus ze behoren tot het normale taalgebruik en er is geen grond om te klagen. Dat is er eigenlijk wel want Excite verkoopt zo'n zoekbegrip als 'playboy' aan commerciële uitbaters van porno en verdient zo aan de naamsbekendheid van playboy.

Midi-GG

Als onderdeel van de HCC bestaat nog altijd de HCC Midi-gebruikersgroep. Het is zelfs een van de snelst groeiende gebruikersgroepen. Nu al zijn er 2900 leden en dat is meer dan de lezers van dit blad. Midi blijft populair onder muzikanten. Er wordt drie keer per jaar een landelijke bijeenkomst gehouden en daar zijn demonstraties te vinden door leveranciers van Midi-spullen. Er is dan ook een info-balie en een help-desk. De laatste bijeenkomst was op 25 september en is dus al voorbij als u dit leest. Het secretariaat van de groep is bereikbaar op Klepperdans 43, 2907 RB Capelle a/d IJssel. En meer informatie is op hun webpage te vinden.

Het is eigenlijk een apart kopje waard maar ik ga aansluitend verder. De GG heeft ook een nieuwe uitgave van MidiInfo (nr. 2 nu) uitgebracht. Deel 1 was vier jaar geleden gedrukt en is inmiddels op. Het is een informatief bundeltje papier op A4 format van 16 bladzijden uitgevoerd met een kleine broodletter - dus er staat lekker veel tekst op een pagina - wat een voordeel is als je echt informatie brengt wat hier het geval is. Er wordt begonnen met de geschiedenis van Midi, wat praktische technische zaken (stekkers en zelfs het woord baud-rate valt), wat het verder inhoudt en wat je ermee kan. Dan wordt de vraag 'Hoe begin je ermee' beantwoord, ook 'Wat is dat eigenlijk: digitaal?' wordt duidelijk gemaakt. Zaken als standaard Midi-files worden belicht, de kenmerken van geschikte hardware en een tabel met de General Midi/GS patchlist. Heel aardig is ook een lange verklarende woordenlijst voor veel voorkomende termen.

MagiC Milan

Sinds kort is MagiC aangepast en werkt dit multitasking systeem ook op de Milan. En de eerste berichten zeggen dat het lekker vlot werkt. Snelheid is geen probleem. Op een vraag over het hoe antwoordde Andreas Kromke dat het komt omdat de belangrijke vaak doorlopen delen van MagiC in assembler zijn geschreven. Dat scheelt een flink stuk. Ten tweede worden niet voortdurend alle processorregisters op de stack gezet bij een trap #1 aanroep. De komplete toestand van de processor wordt alleen opgeslagen als er een 'task-switch' plaatsvindt. Daarentegen worden bij b.v. MiNT alle registers bij iedere trap #1 aanroep bewaard. Dat scheelt in snelheid van het multitasking systeem. Mogelijk staat er elders meer over in dit blad.

Charming Chaos

De trend begon uit pure noodzaak in de video- en TV-wereld. Heeft men beeldfragmenten dan moet er vaak muziek bij. En niet iedereen heeft voortdurend een componist bij de hand en wat muzikanten. Dus gaat men bestaande muziek gebruiken. En dan moeten auteursrechten betaald worden. Niet dat dat zo duur is maar de verdere administratie eromheen kost het nodige. Wat wel duur is zijn 'jingles', introotjes voor vaste programma's. Gelukkig komt de electronica ons te hulp en zijn er diverse programma's die meestal via Midi muziek afleveren zonder dat een mens veel hoeft te doen. Op die manier krijg je 'auteurloze' muziek. Je moet natuurlijk gebruik maken wiskundige formules, sjablonen , patronen, toeval en noem maar op. Charming Chaos van Electronic Cow uit de UK is zo'n programma waar heel veel instelknoppen zichtbaar zijn. Een computer maakt dan wel de muziek maar de mens moet heel wat instellen en met behulp van een Midi-keyboard ook het nodige corrigeren want anders krijg je al gauw kattengejammer-muziek. Maar heb je de bediening eenmaal door (er is een Engelstalig handboek) dan kan je in hoog tempo deuntjes e.d. produceren. De prijs is ongeveer 80 gulden. Meer kan je zien op de website

Virtuele kelder

De firma die gratis onze mailing list verzorgt, heeft ook nog eens 20 Mb opslagruimte gegeven aan de Atari-Nederland list. Over dit laatste hebben we het diverse malen gehad: in het Nederlands wordt gebabbeled over Atari. Soms willen babbelaars een file overzenden. Dan kan dat natuurlijk buiten de list om via een gewoon prive e-mailtje waar je de zaak aan aanhangt maar dat is nogal traag. Beter is het om zelf eventjes de file neer te zetten op de virtuele rommelzolder of kelder van de sitegroep waar het dan vanaf gedownload kan worden door 'bevoegde' mensen. Een en ander wordt toegelicht (via www) . Voor het gevraagde ID moet je intypen: Atari-Nederland en het wachtwoord is op aanvraag beschikbaar. Volg de instructies en bedenk hoe bruikbaar dit is!

FireWire komt

Moeten harddisks op enige afstand van de computer functioneren dan is de enige goede oplossing: SCSI gebruiken. Dat is een industriebus en niet bedoeld voor thuisgebruik. Als je zo de newsgroups over Atari volgt dan zijn er heel wat moeilijkheden met het aansluiten van SCSI-apparaten bij de mensen thuis. Bij grote computers zoals servers komt het nogal eens voor dat een harddisk kapot gaat en vervangen moet worden. De computer uitzetten is dan geen optie; vandaar dat er 'hot-pluggable SCSI' bestaat. Maar echt lekker gaat dat niet. Men heeft al jaren gekeken naar iets beters en dat is de FireWire aansluiting geworden die ook wel bekend is als IEEE 1394 of iLink. (de iMac heeft zo'n link). Door een paar simpele draadjes gaan maximaal 400 Mbit per seconde en dat is voldoende want zo snel zijn harddisks nog niet. De eerste harddisk met FireWire komt nu op de markt. In een kastje met voeding erin en een behuizing die past bij de iMac waarop die zo kan worden aangesloten, ook terwijl de Mac gewoon al aanstaat! De kosten? Dat valt best mee, reken maar na: een kastje met voeding kost 100 gulden, een 14 Gb harddisk IDE-type kost 500 gulden, een LSI chip die IDE omzet naar FireWire van 30 gulden en een printplaatje, wat kabeltjes, connectoren en ander klein grut voor een paar tientjes. Maar loop niet een Mac-winkel binnen want daar kost zoiets 1800 gulden (vergeet niet: het zit in een passende iMac-achtige behuizing!). De vraag die ik mij stel is: hoe lastig is het om een interface te maken dat je aan een Atari-computer kan hangen? De standaard chips die voor FireWire in de computer zitten hebben allemaal een Motorola-achtig interface naar het systeem toe en kunnen via de 680xx systeembus redelijk simpel als perifere I/O-chips aangesproken woren. Ik ventileer zo maar een idee voor de knutselaars onder de lezers...

Naamsverandering

Een bekende firma onder Atarianen in Engeland is Titan Design. Ze hebben opeens hun naam veranderd en wel in 'Core Design'. Voor de rest is alles hetzelfde gebleven. De reden voor deze verandering ontgaat ons. Vreemd genoeg blijft de homepage zo heten en ook hun oude e-mail adres is nog geldig. Per post zijn ze te bereiken op Core design, 6 Wetherford Way, Selly Oak, Birmingham B29 4AX, UK. Laatste nieuws: ook Core Design mag niet en het is nu Cortex Design geworden.

Virtueel ontstoffen

Heb je een grammofoonplaat omgezet tot digitaal geluid op een harddisk dan moet je, wil je het echt goed doen, geluidsstoringen veroorzaakt door stofjes, krassen en andere ongerechtigheden uit de geluidsbrei verwijderen. Van de firma Soundpool uit Duitsland komt het bericht dat van de 'Denoiser' versie 2.9 klaar is. Deze software is heel intelligent: de gebruiker geeft de sample-frequentie op voor de file en laat dan eerst de track normaliseren op amplitude. Vervolgens gaat de eigenlijke denoiser aan de gang. De gebruiker kan op het scherm via het amplitude diagram zien wat volgens de denoiser bewerking nodig heeft. Dan kan je dat verbeteringsproces sturen. Zo moet de software weten waar een stilte is zodat de ruis kan worden opgemeten. De mate van denoising is ook een kwestie van persoonlijke smaak en is goed in de hand te houden. Je moet wel een Falcon hebben want de DSP wordt intensief gebruikt. Met als gevolg dat je het binnenkomend geluid realtime kan denoisen voordat het digitaal op de harddisk terecht komt. De prijs van deze software licht op een professioneel niveau: vele honderden guldens wordt ervoor gevraagd.

IDE naar SCSI

Wij hebben last met het aansluiten ven IDE-drives aan onze machines. Alleen bij de Falcon is het een simpele zaak. Maar waarom zou je zo graag IDE willen gebruiken? Omdat harddisks met IDE gewoon goedkoper zijn dan hun SCSI-varianten. En dat verschil kan van 75 gulden bij de goedkopere drives oplopen tot 600 gulden bij de grotere drives. Een 18 Gb SCSI drive kost op het moment minimaal 1500 gulden maar een 20 Gb IDE drive maar 1000 gulden. Waarom heeft niemand dan een simpele converter gemaakt tussen dietwee? De enige reden die ik kan bedenken: het is niet zo simpel. Maar in Taiwan heeft Acard een chipje ontwikkeld die het doet. Hij zit op een speciaal kaartje dat in een standaard externe harddisk behuizing past. Je zou bij wijze van spreken een IDE-drive in een TT kunnen zetten in plaats van een SCSI-drive. Helaas verkoopt de firma de interface kaartjes niet los: je moet er tegelijk een complete behuizing bij kopen. En dan ben je zeker 400 gulden kwijt.

Digitale fotografie

In de vorige uitgave is bericht dat er software is om de Olympus digitale camera's te bedienen en te downloaden vanaf een Atari-computer via de seriële poort. We kunnen u berichten dat deze software inmiddels ook in ons land via de ACN te Haarlem, tel. 023-5452000 voor een prijs van f 119,50 te koop is. Inmiddels heeft een vaste medewerker van de redactie zo'n Olympus camera in zijn bezit zodat we vast en zeker de software zullen gaan uittesten. Zodra dat lukt zullen we er in het tijdschrift over berichten. Misschien is dat nu al het geval?

Atari met geluid

Ik kroop laatst achter een Windows-machine die voorzien was van 'surround sound' (overal speakers om he heen) en bij alles wat ik deed werd ik omgolfd door geluidjes. Ik dacht dat ik in een gekkenhuis zat. Maar na een tijdje had ik wel door dat er verband was tussen de geluiden en mijn activiteiten. Zoiets dergelijks kan je natuurlijk op een Atari-computer ook doen. Met b.v. 'Rational Sounds' die iedere 'system event' voorziet van geluid, tenminste als je DMA-geluid hebt (STE of beter). Grafisch gezien is het fraai - GEM-bediend - mogelijk om allerlei instellingen overzichtelijk uit te voeren. Het eigenlijke afspelen van geluid wordt door GEMJing gedaan. De prijs is DM 59 bij Woller Systems voor de vernieuwde versie 2.0. Om te zien of dit is wat men wil hebben is er een demo-versie. Op te halen op hun website of de bij de maker


Muzieknotatie

De meeste software die wat aan muzieknotatie kan doen gebruik het gewone standaard notenschrift. Maar er zijn ook andere notatievormen. Zoals het Klavarscribo, dat een goede verbreiding kent bij thuisbespelers van orgel, accordeon en gitaar. Gezegd moet worden dat deze muzieknotatie heel handig is en makkelijk bruikbaar. Sinds kort is er, gemaakt door J.P.G Janssen het programma 'Transcript' dat zowel in Klavarscribo als in gewone notatie kan werken. Het wordt door de ACN te Haarlem op de markt gebracht voor bijna 60 gulden. Als je begint met het programma moet je kiezen tussen 'traditioneel' of 'Klavar'. In het eerste geval bedrijf je gewoon notenschrift en kan je met de muis de muzieksymbolen op hun plaats zetten. Er is een ruime voorraad van symbolen. Na save kan je de file weer zichbaar krijgen op de traditionele manier of op de 'Klavar'-manier. Bij het laatste krijg je dan ook een andere gereedschapskist met symbolen. Ter eindcontrole kan je een Midi-file produceren om te horen of je geen fouten hebt gemaakt. Het printen gaat via GDOS, dus bezit van NVDI is aanbevelenswaardig.

Afstand en taal

Ondanks al dat internationale Internet-gebeuren zijn er steeds nog grenzen en barrieres overal ter wereld. Ik moest hieraan denken toen ik een noodkreet las uit de USA: 'ik wil N.AES maar waar kan ik het kopen? Met Engelse handleiding a.u.b.' En het antwoord was: nergens. Het is heel lastig voor software uit Europa om een distributiekanaal te vinden in de USA en ook op een of andere manier is Engelse handleidingen schrijven heel moeilijk voor Duitsers. Dat is het trouwens ook voor Fransen. Heel wat software gemaakt in Frankrijk vindt bijna geen respons in de rest van de wereld: niet iedereen kan overweg met de Franse taal. En ik klaag niet alleen over shareware en PD-producten; commerciële software lijdt aan hetzelfde euvel. Neem nu de desktop Jinnee, een produkt dat ASH (Heidelberg) nogal naar voren schuift en dat zeker niet goedkoop is met zijn ruim 80 gulden. Het is immers maar een desktop. Pas deze zomer is er een Engelse versie van Jinnee gekomen.

Beurs/Party

Op zaterdag 13 november wordt in Bingley hall, Stafford UK de hele dag de ACC 99 gehouden. De organisatie hoopt ook dit jaar op een grote toeloop. Wil men meer weten, b.v. wie er stands zullen hebben, lezingen zullen geven enz., kunnen terecht op het Internet

Paden en namen

Laatst copieerde ik een heel pakket naar harddisk. Daarna zat ik opgescheept met meldingen zoals 'pad te diep'. Nu moet ik toegeven dat ik die files had gecopieerd naar een al vier folders diep genestelde plaats en dat als ik goed telde kwam ik op 9 tussenliggende folders uit voor sommige files. Ergens zit er in TOS (en ook in Magic?) een limiet van 7 niveaus diep. Hoger ligt de limiet bij een Minix-partitie onder Mint/N.AES multitasking. Daar haal je de 10 wel. Nu lijkt het niet zo veel voor te komen dat je zoveel folders diep construeert maar met het moderne www-gedoe moet je oppassen. Als je een html-page met alles wat er op een site aanvast zit gaat bewaren dan kan het zijn dat plaatjes en teksten zonder probleem 7 folders diep gaan. Toch komt het voor dat mensen zonder bezwaren van het systeem 11 folders diep werken. Dat komt denk ik omdat er ergens limieten in het spel zijn voor de lengte van de naam van een pad. Volgens de boeken is de padnaamstring in TOS maximaal 128 letters lang en is een filename 8+3=11 letters lang. Ga je onder MiNT een NewFATFS partitie gebruiken dan is de padlengte 259 en de maximale lengte van de filenaam 255. Bij het Minix systeem (ook onder MiNT) is de padnaamlengte onbegrensd maar staat de filenaamlengte op maximaal 32 bij default. Dit zou in te stellen zijn bij de creatie van een Minix-partitie of floppydisk. Het ext2 filesysteem van Linux (ook bruikbaar onder MiNT) heeft geen limiet op de padnaamlengte en de filenaam mag 255 letters lang zijn. Ook hier kan je bij creatie zaken anders opgeven. Vaak wordt bij ext2 gekozen voor maximaal 64 letters in de filenaam.

Muziek maakt beeld

Met de Virtual Light Machine 'Whip!' van Norman Fenske kan je muziek gebruiken als aansturing voor lichtpattronen op het beeldscherm. Je krijgt veranderende kleuren en bewegende beelden die een relatie hebben met wat je hoort. Zo kan je voorbijtrekkende bergen zien, caleidoscoopbeelden, tuimelende cirkels, symmetrische grotten en noem maar op. Zoals zo veel signaalverwerkende programmatuur gaat het alleen snel genoeg met behulp van de DSP-chip die in de Falcon zit. Meer informatie bij de auteur

Stambomen

Naarmate bij mensen de vraag 'waar gaan we naartoe' niet graag gesteld wordt, schakelt men over op een andere vraag 'waar komen we vandaan?'. En dan krijgen mensen belangstelling voor hun afstamming, hun familieverleden enz. Er zijn heel grote clubs vol met beoefenaren van deze hobby. Je kan er geloof ik zelfs een schriftelijke cursus voor volgen bij het LOI. Er is ook een prachtige geleerde naam voor: 'genealogie' (niet te verwarren met de medische term 'gynaecologie'). Ik kom erop omdat de Fast Club mij bericht dat ik op de disk AP351 en AP352 van ze kan aantreffen 'Family Tree versie 2.2' van Ian en Mark Baker. Het programma is dus bedoeld voor allerlei administratief werk dat het stamboomonderzoek oplevert. Ook kan je vanzelfsprekend de stamboom grafisch op het scherm zetten op diverse manieren. Maar bedenk wel: in ons land doen we het onderzoek anders dan in Engeland: normen en afspraken verschillen. Dus in hoeverre je 'compatible' bent met de werkwijze van onze onderzoekers is onduidelijk. Heeft iemand kennis van de verschillen in onderzoek en rapportage tussen de Engelse en de Nederlandse genealogie?

Hades

Deze wat dure maar snelle TT-kloon is nog steeds te koop en is laatst zelfs opgewaardeerd met een betere grafische kaart. Nu zit er iets in gebaseerd op de ATI Rage Pro Turbo 3D met 8 Mb VRAM. Er is wat aan geknutseld zodat je ook beeld hebt als je zonder drivers of wat dan ook opstart: je komt in ST high (z/w) terecht. Vanzelfsprekend heeft deze nieuwe hardware ook software nodig voor de bediening, instelling en dergelijke. Er is een ATI-driver die in combinatie met NVDI 5 werkt. Je kan vanaf de normale 640x480 pixels opgaan naar 1600x1200 in 24-bits (true-)color met een beeldfrequentie van 76 Hz. Voorheen moesten Hades-gebruikers tevreden zijn met een Tseng Lab ET4000/6000 card. Natuurlijk moet je flink wat geld uitgeven aan deze uitbreiding; goede grafische kaarten kosten nu eenmaal honderden guldens.

MagiC

Ga je zoeken naar informatie over MagiC dan is de homepage van ASH (de verkopers) een teleurstelling. Veel beter kan je terecht bij de homepage van Bengy Collins die ver van Heidelberg vandaan een site runt met heel veel informatie over MagiC. Het is opmerkelijk dat privé-personen zonder enige ondersteuning van die firma zo iets op het net zetten. Een pluimpje waard! Op dit moment is zelfs een wedstrijd uitgeschreven met mooie geldprijzen en andere 'goodies'. Je moet een typisch oud spelletje omzetten en programmeren zodat het werkt in een GEM-venster onder MagiC. Denk hierbij aan PackMan, Frogger, Asteroids e.d. De inzendingstermijn sluit begin december en met Kerstmis moet er gestemd zijn. Kijk verder

Editor

'Luna' van R.G. Faika is een shareware editor voor ASCII tekst en kost DM 20.- Nu zal u net zoals ik zeggen: 'een ASCII-editor? Zoiets heb ik al.' En inderdaad, meestal heeft men dan QED of Everest of Edith in gebruik. Allemaal prima voortreffelijke editors en waarom zou je iets anders gebruiken. Stel dat je voor de taak staat om kolommen getallen uit een bestaande tekst te knippen. Een blok selecteren in een tekst is niet iets om vanop te kijken maar lukt dat ook in verticale richting in jouw editor? Zo niet, dan moet je eens naar Luna kijken. Die heeft heel veel mogelijkheden om tekstblokken uit te zagen en om fragmenten bijeen te nemen. Vooral omdat tijdens de copy-actie op een blok tekst ook een filter-functie kan worden losgelaten is erg veel mogelijk. Omdat er een script-taaltje is kan je zaken automatiseren en is Luna te verbouwen tot een extreem aanpasbare tekstengoochelaar. Er is nog wel het een en ander aan deze editor te doen: word-wrap vind ik heel erg handig tijdens het typen! Meer informatie . U kunt een versie van Luna die maar 1 document tegelijk aankan vinden in onze Public Domain bibliotheek.


Herhalen

Onverwacht lukt het ons toch altijd maar weer om dit tijdschrift te vullen en in deze rubriek wat nieuwtjes te vertellen. Soms komt het idee op: 'we hebben al zolang niet meer iets over xxx verteld, moeten we daar eens niet een artikel aan wijden?' Maar meestal loopt de discussie uit op: verwijs mensen maar naar uitgave xxx want daar staat het allemaal in en er is niets gewijzigd.' Zodoende is dit blad redelijk verschoond geweest van herhalingen. We mogen ter gelegenheid van een update wel eens software uitgebreid opnieuw bespreken, maar dan gebruiken we niet de oude tekst. Bij ons zit er ook geen drang achter iets te publiceren over software of hardware vanwege commerciële belangen (omdat we het zelf zouden verkopen). Zo iets ligt vanzelfsprekend anders bij b.v. Atari ST Nieuws van de ACN in Haarlem. Abonnees die uitgave 103 ontvingen kunnen even hebben staan twijfelen, het deed ergens denken aan uitgave nummer 81 van december 1995. Zelfde kop 'onmisbare harddisk utility's Diamond Edge' en zelfde tekst.

Debugging

Met TempleMon hebben we een bruikbare online debugger voor onder TOS. Het bestaat al vanaf de beginjaren. Nog steeds dient er ge-debugged te worden en dan is een runtime-debugger altijd nodig. Ontstaat er een fout dan kan je tenminste zien waar en waarom.

Maar werkend onder een multitasking systeem is het niet zo simpel meer voor een debugger om te doen wat hij krijgt opgedragen. Sinds kort is er 'Paral', dat bedoeld is om onder MiNT te functioneren. Vanwege de multitasking hoeft de debugger hier niet meer super-spartaans uitgevoerd te worden. Een Runtime GEM-debugger is dus goed mogelijk. De eerste versie van Andreas Bär is te downloaden . Wij zullen deskundige medewerkers hun mening vragen over deze software. U hoort er later meer over.

Ons Y2K probleem

De aandachtige lezer zal het opgepikt hebben uit de vorige aflevering: 'we hebben met Atari echt een jaar-2000 probleem'. In onze Public Domain bibliotheek zit ook een patch voor het systeem (zie vorige uitgave). Maar wees gerust; niet iedereen heeft er last van en in de praktijk zijn er maar een paar programma's die deze fout ontmoeten. Ik word nu even technisch. Er zijn diverse plekken in onze computer waar datum en tijd worden opgeslagen en bijgehouden. Er zijn zodoende een paar manieren om de huidige datum/tijd aan het systeem op te vragen. Normaal (zo zit het ook in alle bibliotheken die een programmeur standaard gebruikt) wordt de aanvraag aan GemDos gericht die de datum teruggeeft. Daar zit geen jaar-2000 probleem in. Maar het is mogelijk om de datum op te vragen aan de XBios en die haalt het op uit, ja werkelijk, de keyboard processor. Want daar is een copie van de datum naartoe gestuurd bij het opstarten van de computer. Dit 'uitlezen' van de keyboardprocessor gaat net op een cruciaal punt verkeerd. Op een STE uit 1991 met TOS 2.06 werd met de XBios 'settime' aanroep een datum in de keyboard processor, de 6301, geschreven. Schrijf je daar het jaar 2000 naartoe dan krijg je, teruggelezen met 'gettime' (in hexadecimaal) de waarde 2601 en dat had 2801 moeten zijn op 1/1/2000. Inmiddels is het waarom ook uitgeplozen maar dit is niet de plaats om in de diepe catacomben van systeemprogrammering te duiken. (red.: dat vinden wij wel dus hier komt het in vertaalde vorm zoals Philip Taylor het aan de wereld verteld heeft:)

De ST(E) Millennium Bug

GemDos bewaart de datum in een woord (16 bits), waarbij bits 9-15 het jaar bevatten minus 1980. Zodoende wordt het jaar 1990 opgeslagen als 10, 1999 als 19 en 2000 als 20 etc. Met 7 bits kan ieder getal tot 127 bewaard worden, wat correspondeert met 2107. De GemDos functies tgetdate ($2A) en tsetdate ($2B) roepen de lower-level XBios routines Gettime(23) en Settime(22) aan. Deze routines lezen de datum/tijd van en zenden het naar de Intelligent Keyboard Controller of IKC. (Dit is de grote 20-pins chip aan de onderzijde van het keyboard). De IKC bevat de 'realtime' klok. Data wordt verzonden naar en gelezen van de IKC in packed Binary Coded Decimals (BCD) format: iedere byte bevat twee decimale cijfers. Er is 1 byte voor het jaar wat dus tot gevolg heeft dat een twee-decimale cijfers lang jaar bewaard en beheerd wordt door de IKC. Voor het jaar 1999, opgeslagen door GemDos in het geheugen als 19 (25 hex) zou je verwachten dat de waarde 19 in BCD-format als byte naar en van de IKC wordt getransporteerd door Settime en Gettime. Dit is niet het geval want deze routines voegen toe dan wel trekken af een offset waarde van 80 decimaal. Dus voor het jaar 1999 krijgt Settime de waarde 19 van tsettime (of via een directe XBios functieaanroep), voegt 80 toe wat 99 oplevert, en zend 99 als een 2-cijferig BCD-getal naar de IKC. Omgekeerd, Gettime krijgt het BCD-getal 99 van de IKC, trekt er 80 vanaf, pakt dan de resulterende 19 in het voorgeschreven DOS-format. Wat nu met het jaar 2000? Deze wordt bewaard als 20 door GemDos (binnen de mogelijke bereik), maar Settime verandert dit tot 100 en faalt dan om dit getal om te zetten naar een 2-decimaal BCD getal. (In werkelijkheid zendt Settime illegale nibbles (halve bytes) naar de IKC die daar aangekomen worden genegeerd). Voorzover ik weet zijn Settime en Gettime de enige routines die gebruikt worden voor de communicatie met de realtime clock (RTC) in de IKC. Gesteld kan worden dat het er niet toe doet of de IKC het jaar bewaart als 19 of 99 zolang Settime en Gettime maar dezelfde offset aanbrengen en verwijderen. Ik stel een offset van nul voor. Om Settime te laten ophouden met het toevoegen van 80 bij het jaar is de patch voor de TOS 2.06 UK 1F43 $80 veranderen tot $00 en om Gettime te laten stoppen met het aftrekken van 80 is het:

1E91 $50 vervangen door $00.

Voor andere versies van TOS doe je er goed aan te kijken naar strings die beginnen met $80123C001B...
$501400E982...

(red.: of natuurlijk met de onvolprezen TT-Digger het naspeuren) Na deze veranderingen kan TOS datums aan tot 2079. Bijvoorbeeld: gebruik het Control Panel om het jaar 15 op te geven. GemDos interpreteert dit als 2015, trekt er 1980 vanaf wat 35 oplevert en geeft deze waarde naar de verbeterde Settime die nu een correcte 35 BCD aan het IKC geeft. In een venster waarin files gesorteerd staan op jaar staan de 00 later dan de 99 aangegeven. De meeste bovenstaande informatie is gehaald uit 'Atari ST Internals' van Abacus Software 1988. De patches zijn getest door gebruik te maken van de TOS RAM Loader (programma van Pera Putnik). Philip Taylor, Glasgow, Scotland.

NetBeat

Ooit vonden we het maar raar hoe de Engelsen hun geld verdeeld hadden. En hun gewichten e.d. Niets decimaal. Verschrikkelijk onhandig maar toch eeuwen lang gebruikt door vele Engelsen. Kijk je naar onze tijdsaanduiding dan zou je hetzelfde kunnen zeggen: totaal niet decimaal: 24 uren, 60 minuten, e.d. Nu in deze Internet-tijd wordt het lastig met de tijd want niet alleen is de wereld verdeeld in tijdzones maar ook gaan diverse landen over tot het niet gelijktijdig invoeren van zomertijd en wintertijd. Bij het Unix operatingsysteem en alles wat daarvan is afgeleid bestaat er een wereldtijd waarvan de locale tijd is afgeleid. En al dat omrekenen? Daar heb je toch een computer voor? Sinds kort wordt er reclame gemaakt ('New Age, New Time') voor de Netbeat waarbij de dag verdeeld is in 1000 beats die eventueel decimaal verder onderverdeeld kunnen worden. Atari-computers kunnen natuurlijk niet achter blijven. Ten eerste hebben we gmt.cpx van Daniel Höpfl die de internet-tijd berekend en de accessoire Netbeat die bij de Behne's te downloaden is. De Netbeat tijd wordt op het scherm aangeven met een '@' ervoor.

Proxy tip

Ga je het Internet op dan kan je niet buiten wat kennis van de ins- en outs. Hier moest ik aan denken toen ik iemand zag proberen om de door hem gewenste web-adres in te typen in de Microsoft Explorer op een PC. Er zit wat 'intelligentie' achter die anticipeert op wat je intypt. Heel lastig om dan je wil op te leggen aan een computer die denkt het beter te weten. Ooit zat ik met CAB te proberen wat FTP-links te volgen. Dat ging niet: 'file not found' totdat iemand me de tip gaf: gebruik dan de FTP-proxy van je provider! En dat ging prima. Kort geleden was ik wat aan het uitproberen en toen had in de http-proxy van CAB aan laten staan. Opeens lukte de Admin van het netwerk voor MiNT niet meer. CAB laadde die configuratie-pages in html-format niet. Gebruik je StinG dan moet je opletten dat die als het ware de 'http://' er automatisch voor zet. Die dus bij het opgeven niet intypen. Maar werk je met MiNTnet en heb je geen StiNG op de machine dan moet je erop letten dat dan die 'http//' niet automatisch aangeplakt wordt. Je kan ook in de 'environment' variabelen opgeven met namen zoals ftp_proxy=. Ik zou zeggen, ga eens de handleidingen bekijken als CAB en STiNG niet doen wat je wilt.

Maar niet veel mensen zullen wat hebben aan bovenstaande opmerkingen; bijna iedereen gebruikt het zeer handige aFTP om te uploaden en te downloaden. En voor het echt zware werk (en echt zwaar geheugengebruik) is er de alles kunner PINE waarvoor ook laatst weer een nieuwe compilatie was gedaan van de oorspronkelijke Unix-sources. Ook hebben tegenwoordig de meeste providers (vooral de goedkope en de 'gratis' providers) maar weinig faciliteiten. Geen TelNet en ook geen proxy.

Grafisch programmeren

De trend van de laatste tijd is dat commerciële software zo slecht verkocht wordt dat auteurs er maar een shareware versie van maken die ze verspreiden via het Internet. Anders is het gelopen met 'Resource Master' dat eerst shareware was maar dat nu commercieel in een vernieuwde uitgave verkocht wordt door ASH in Heidelberg, Duitsland. De prijs bij de ACN te Haarlem is bijna 80 gulden. Met dit programma kan je resource files maken die je kan opnemen in je programma. Het uiterlijk van het grafisch interface heeft, dat was te verwachten veel meer Magic-look gekregen. Voor werkelijk serieus werk is dat programma bruikbaar, alle moderne grappen en grollen die je kunt uithalen zijn mogelijk. Je kunt een normale .rcs-file maken maar ook tekstfiles voor toevoeging aan de source van programmatuur in b.v. Basic, C, Pascal, Modula en Fortran zijn mogelijk.

Draconis

Dit softwarepakket dat door Mucs verkocht wordt en waarmee je het internet op kan heeft wat extra software toegestopt gekregen. Ten eerste is er 'IFusion' dat bedoeld is om de vele STiK en STinG clients ook onder Draconis te kunnen gebruiken. Voor DM 20,- wordt dit pakket dus bruikbaarder. Als tweede toevoeging dient 'Chatter' vermeld te worden, een IRC-client voor Draconis en MagiC. De prijs is DM 30,-. In hoeverre dit iets toevoegt aan het bestaande is niet bekend. Over het algemeen gebruiken wij AtariIRC om te chatten op het netwerk en over dit product hebben we niet veel horen klagen. Maar ja, zijn er nog veel mensen die dit gebruiken?

Browsen

In ons land heeft bijna iedereen de browser CAB in gebruik op zijn Atari-computer. Over het algemeen werkt deze software heel redelijk en door middel van steeds verbeterde zgn. 'overlays' voor CAB zijn een hoop problemen op te lossen. Maar helaas, de ontwikkeling van CAB zelf is gestopt. We hoeven geen updates meer te verwachten. De hoop dat de sources beschikbaar zouden komen (net zoals van b.v. Netscape, een browser voor op de PC) is niet bewaarheid. Voor de toekomst zulen we dus onze blik moeten richten op Frankrijk, waar de 'Wen Suite' een bekend product is. Maar mensen buiten Frankrijk schijnen de grootste moeite te hebben om het pakket software werkend te krijgen. Wij blijven dit volgen want iedere maand is er een nieuwe update van WenSuite beschikbaar. Wij zullen voor u de firma OXO in de gaten houden via hun adres op het !(xlink [net] [http://oxo.systems.online.fr])

GEM Setup

Op de Mac heb je een speciaal programma dat dient softwarepakketten te installeren. Dat is een goed idee want met het ingewikkelder worden van set-ups kost het steeds meer inzet om elk pakket software te voorzien van een eigen installatieprogramma. 'GEM SetUp' is dus een goed idee dat tot nu toe alleen maar door Calamus is opgepakt maar nu ook door N.AES. Wie weet volgt NVDI wel en MagiC? Versie 1.5 is nu uitgekomen van deze gratis software en een aantal wensen zijn vervuld.

  • Zo is er een mechanisme om 'eigen' methodes te gebruiken om software te binden aan eigenaar/licentienummer
  • Voor sommige pakketten is het nodig (vanwege diepe nesteling van folders b.v.) dat ze alleen op root-level kunnen worden geinstalleerd. Dit kan nu geforceerd worden.
  • de enige zekere methode om een 'uninstall' of een updating goed te laten verlopen is het aanleggen van een file met daarin precies vermeld wat waar is gekomen, welke folders zijn aangemaakt enz.
  • bij het uitpakken van archieven wordt aangegeven hoever het werk is gevorderd.
  • voor multitasking systemen die van huis uit met het $HOME werken zijn nu ook maatregelen genomen.
  • het opgeven van de hoeveelheid vrije opslagruimte en hoeveel ervan nodig is (en of het wel kan).
  • de installatie kan op ieder moment met de [Esc] worden onderbroken en later verder worden voortgezet. Ook een uninstall is mogelijk na onderbreking.

Er is een (wie weet al geupdate) versie in de PD-bibliotheek beschikbaar.

CD maken

Zo te horen van vrienden en bekenden worden er heel wat CD's zelf gemaakt. Ook zie ik in de winkel dozen vol met beschrijfbare CD's staan en in folders die bij de Stichting binnen komen probeert de ene na de andere firma ons te verleiden tot aanschaf van die disks per 100 en 1000 stuks met extra voordeel. Maar het grootste deel van die CD's die thuis gemaakt worden zijn copieën van audio CD's. Alleen mensen die echt met computers bezig zijn maken wel eens een data-CD voor backup doeleinden. Nu zijn er vele manieren om CD's te beschrijven en gelukkig zijn er standaarden voor van alles en nog wat. En dat is nu juist het probleem: zeer veel standaarden. Vandaar dat zelfs op onze computers het maken van CD's geen eenvoudige zaak is. Even tussen haakjes: het lukt om op een TT de CD's met viervoudige snelheid te beschijven, de computer is daar snel genoeg voor in principe. Ook Dennis Vermeire weet uit Belgie te berichten dat het hem lukt om met Falcon en TT een 6x CD-burner op gang te houden. De hier vlot verkrijgbare software komt meestal van SoundPool uit Duitsland. En ons bereiken berichten dat die spullen goed bruikbaar zijn. De prijs van CD Writer Pro is niet mis: DM 299 zag ik onlangs geadverteerd. Wel moet je natuurlijk de handleiding goed doorlezen en weten wat je aan het doen bent en wat je wil. Soms kan het niet indrukken van een toets vergaande gevolgen hebben. Voor het gemak van de gebuiker kan je werken met drag&drop. En daarmee moet je oppassen. Kijk eerst eventjes voordat je daadwerkelijk een CD gaat beschrijven; de trackmanager zegt duidelijk wat die van plan is: CDRom, Audio, Mixed Mode, CD Extra, Red Book enz. want je kan, ik zei het al eerder, op heel wat manieren een CD beschrijven. Doe je een simpele drag&drop van een file dan wordt een Audio CD gemaakt. Houd je de Shift-toets ingedrukt dan wordt het een data-disk. Wil je nu b.v. een geluidsfile zowel kant en klaar speelbaar op de disk hebben voor een CD-Audio als leesbaar als digitale geluidsdatafile dan moet je een CD Extra format gebruiken. In de eerste sessie maak je een CD-audio track en in de tweede sessie produceer je een data-track. De Atari-computer kan nu de data lezen in het tweede gedeelte en een CD-audio speler pakt gewoon de eerste track met kant en klaar geluid. Wat er gebeurt kan je ook zien aan een symbooltje voor de filename na de drag&drop: is het audio dan komt er een symbooltje voor te staan, is het data dan niets. Ga je een copie van een CD maken dan moet de CD-reader natuurlijk sneller zijn de de writer want anders gaat het gegarandeerd mis. Een 10x CD-reader is voldoende. Maar er is een moeilijkheid: de moderne readers werken met CAF waarbij de ronddraaisnelheid niet meer konstant is zoals vroeger. Op de een of andere manier volgen die drives niet het SCSI-protocol tot op de letter waardoor ze aan een Atari-computer geregeld even aarzelen voordat ze verder gaan met lezen. En dat merk je gauw met een verpletterende melding: 'buffer underrun error'. De 12x drives van Sony, Pioneer, Plextor en Toshiba zijn geschikt. Nog even ter vergelijking wat informatie over de CD Writer Plus van Anodyne (USA). In principe is het basale software. Je kan Audio CD's maken en partities backuppen. Maar verder is er niet veel mogelijk. Zo mis je Mixed Mode, CD Extra, Red Book, Yellow Book e.d. En nu we het toch aanstipten; bij backup maken met de spullen van Soundpool wordt gekeken naar de stand van de archive-bit van files. Dat is handig voor incrementele backups. Verder: zou er behoefte aan bestaan om CD's van de game-machine PlayStation te copiëren of CD's in het Mac-eigen HFS-format dan is voor zover bekend CD Writer Pro de enige die dat op Atari-computers kan.

Multimedia

Van het bekende ANIplayer is een nieuwe versie verschenen. Als het goed is zal nu ook de betreffende disk in onze PD-bibliotheek zijn geupdated. De opvallendste verbetering die zo in het oog loopt is dat Didier Mequignon er Quicktime en AVI-format voor export aan heeft toegevoegd. Wel is even een waarschuwing nodig bij de export: het resultaat is afhankelijk van de ingestelde beeldschermresolutie: zit je met 256 kleuren te werken dan wordt ook met 256 kleuren geëxporteerd!

Vernieuwingen zijn:

  • de pop-up voor paden in de Selectric en de MagiC fileselectorbox functioneert
  • gebruik van Xbios-functie kan opgedragen worden
  • de bugs in 'pauze na het opnemen' bij AVI-films en in de full-screen mode zijn verwijderd
  • synchronisatie van geluid met beeld is verbeterd
  • diverse optimaliseringen.

Kopers van de Milan krijgen deze Aniplayer bij de software meegeleverd. Zie verder de rubriek Public Domain.

Nostalgie

In de NRC-krant van 7/8/99 stond een groot artikel met als kop 'De Poor Man's Mac' dat ging over de Atari-computer. Zoals ik al aanstip heeft het een hoog nostalgiegehalte, mensen vertellen hoe ze hun eerste Atari kochten en hoe mooi het toen allemaal was (en hoe duur). Maar nog altijd de halve prijs van een Mac toentertijd. Ook wordt duidelijk in het artikel dat zeker voor muzikanten de machine nog net zo bruikbaar is als vroeger.

Nieuwe rubriek?

Het laaste jaar wordt voor het vullen van dit blad steeds meer gebruik gemaakt van informatie op het Internet. Zo houden we de vinger aan de pols van diverse newsgroups en mailinglists. Soms destilleren we een handige tip uit al het materiaal die we dan in deze rubriek vermelden, soms geven we zeer beknopt en samengevat het resultaat weer van een lopende discussie over een brandende kwestie enz. Wij vragen ons af of het niet zinvol is om een rubriek met een soort naam als 'Van het Internet...' op te zetten. Ooit in een verre verleden hebben we wel eens zo'n aanzet gehad maar die is doodgebloed toen de samensteller naar de USA vertrok. Commentaar gaarne aan de redactie: analoog op digitaal, virtueel of fysiek, het doet er niet toe hoe u het ons laat toekomen.

HTML maken

Wil je documenten voorzien van layout-informatie op de manier zoals HTML wenst dan kan je 'Home Page Penguin' kopen. Die neemt je keurig netjes aan het handje zodat je direct resultaten ziet. Maar ja, gemak kost geld. Wat goedkoper ben je uit als je in de ramsj een boek koopt over HTML zoals 'HTML voor Dummies' en dan uit het Public Domain het programma 'Joe' (inmiddels versie 1.46) gaat vissen. Joe is een html-editor die de mogelijkheid heeft om met 'Kurzels' te werken. Als ik mij niet vergis was het de editor 'Everest' die ermee begon en het is overgenomen in de bekende QED-editor. Het zijn een soort macro's: aan een lettercombinatie worden allerlei teksten, acties e.d. gekoppeld. Door met de cursor op zo'n Kurzel in de te editen tekst te gaan staan kan je met de [Esc] toets de zaak 'expanderen'. Wat ook leuk is: dat je de cursor op een gewenste plaats binnen het geëxpandeerde tekstblok geplaatst krijgt. Dat is handig voor allerlei html-bevelen die bestaan uit een begin- en een apart eindsymbool. Heel fraai is de mogelijkheid om via het Olga-protocol direct te zien hoe je html-tekst eruit kan zien: save je html-tekstfile en automatisch kan CAB het resultaat op het scherm tonen. Zo kan je vlot werken. Voor het toevoegen van beelden, geluid e.d. zijn er aparte zelfstandige modules. Tot slot: er is ook een Duitstalige tekst vol met tips en uitleg. Ben je een totale beginner dan kan je ook het artikel van Jens Hatlak lezen in ST Computer van september 1999.


Muziek gaan maken

Wil je beginnen met muziek maken en wil je de computer ervoor gebruiken dan is een Atari-computer heel erg geschikt want die heeft al Midi-aansluitingen. Ga je beginnen met wat simpele apparatuur dan is nog steeds (dat is al jaren zo) het programma 'Happy Music' van Steinberg een aanrader. Het werd ooit meeverpakt met een Atari Midi-set maar was zo bruikbaar dat het ook los verkocht wordt. De prijs is momenteel bijna 50 gulden bij de ACN te Haarlem. Voor mensen die denken dat je vele honderden guldens moet besteden aan software: probeer eerst maar eens Happy Music, daar kan je je echt geen buil aan vallen.

De Falcon klok Een jaar of drie geleden begonnen de eerste Atari TT-computers hun datum/tijd te verliezen. De ingebouwde lithium batterij was na zoveel jaren uiteindelijk leeg geraakt. Nu is het de beurt aan de Falcon. Ook die heeft een datum/tijd klok die wat energie vergt om op gang te blijven. Maar waar zit die? Het zoeken was tevergeefs: die batterij zit in de NV-RAM chip. Die zit helemaal voorin midden op het moederbord. Je moet de chip vervangen. En je mag blij zijn als die in een voetje zit. Anders wordt het pootjes afknippen, lossolderen en een voetje zetten (want vroeg of laat moet de nieuwe chip ook vervangen worden!). Je kan de chip herkennen aan zijn blokkerige uiterlijk, een ietsje hoger dan de rest van de chips zijn. Meestal treft men een DS1287 van Dallas erin en je bent een knappe jongen als je die nog weet te krijgen. Maar er zijn alternatieven en wel: MK48T87B-24 van Signetics, MCCS 146818 BM van Motorola, MC 146818 A van Motorola en de DS 12887/DS 12887 A van Dallas. En verder moet men niet vergeten dat na montage er weer een blanko NV-RAM in zit wat naar je hoopt geen moeilijkheden zal opleveren.

Desktop

Heel bekend bij Atari-gebruikers is de desktop 'Thing' waarvoor een shareware bijdrage van ongeveer 25 DM wordt gevraagd door de makers. Al jaren wordt deze desktop verbeterd en als men hem eenmaal in gebruik heeft, schakelt men niet graag over op iets anders. Kort en goed: onder alle desktops die er zijn verdient 'Thing' een eervolle vermelding. Er zelfs een Nederlandse uitvoering, gemaakt door G.N. Cobben en van hem kwam begin september het bericht dat hij vordert met het vertalen van de Duitse Hyp-files waarin manuals en help zitten. Nu is de Thing.hyp file (voor ST-Guide) nogal groot (vele honderden Kb's) dus hij heeft zich een hele taak op de schouders genomen. Als het klaar is is dat zonder twijfel het moment om deze desktop weer eens in detail te bespreken, de vorige bespreking dateert van vele jaren terug.

Calamus

Uit Duitsland kregen we aan het eind van de zomer een bericht binnen over de stand van zaken betreffende fusies. De programmeurs van de firma 'Adequate Systems GmbH' hebben de laatste jaren heel wat modules gemaakt die gebruikt worden door Calamus. Ze hebben nu de verkoop en verdere ontwikkeling van die modules overgedragen aan 'invers Software Distribution' voorzover het spul betreft behorende bij MGI Calamus SL. Bij Adequate Systems gaan ze zich lekker bezig houden met waar ze goed in zijn: software schrijven. De eerste grote taak die ze nu gaan ondernemen is de Calamus kernel uitbreiden met faciliteiten voor transparante kleuren en raster overlappingen en dat allemaal 'wysiwyg' op scherm en op printer. Kennelijk is er vraag naar dergelijke nieuwe creatieve layout-mogelijkheden.

Kwestie: sig-sep

Soms schrijft iemand iets in een newsgroup of een mailinglist en dan wil je daarop reageren. Het is dan een goede gewoonte om met de editor wat knip- en plakwerk te verrichten zodat citaten worden afgewisseld met je eigen tekst. Nu steeds meer mensen via 'gratis' providers en andere dienstverleners werken worden berichten vaak aan het eind voorzien van reclameteksten. Het is gewoon lastig om van ieder bericht waarop je gaat reageren met de hand die overbodige 'signature' geheten tekstblokken te verwijderen. Er is een truc zodat het automatisch kan: zet aan het begin van de regel twee mintekens gevolgd door een spatie. Een fatsoenlijke mailer /editor moet hierop kunnen inspelen door de rest van het bericht erachter weg te snijden. Met MyMail van Eric Haell gaat deze truc maar het merendeel van de andere mailers (ook trouwens op de Mac is dat zo) reageren niet op een signature-separator. Trouwens het is ook heel jammer dat er zoveel mailers in gebruik zijn die de regels 'References' en 'In-reply-To' niet vullen. Dan wordt het volgen van een zgn. 'thread' ook lastig.

Calamus SL99

Het al weer een jaar geleden (december 1998) dat MGI in Canada besloot om de Calamus Digital Publisher v2 (CP2) voor Windows niet meer verder te ontwikkelen. De hoop dat ze met Calamus een plekje op de professionele markt zouden veroveren is zo in rook opgegaan. Ondertussen is wel de ontwikkeling van Calamus SL voor de Atari-computers gewoon doorgegaan via Invers in Duitsland. Maar helaas is het voor deze firma niet mogelijk om een Windows-versie te maken. De oplossing is nu voor Windows-gebruikers: koop de Calamus SL voor Windows, bij dit pakket zit een bijna onzichtbare Atari-emulator. Een voordeel is; je kan ook van de allernieuwste modules gebruik maken wat bij de MGI-versie natuurlijk niet kan. Hetzelfde kan natuurlijk ook worden uitgehaald voor de Apple-computers: een MagicMac kan de emulatie voor Calamus SL 99 doen. Er er is voor gezorgd dat Calamus ook onder emulatie goed werkt. Een voordeel van het gebruik van Calamus op deze manier is ook dat je de printerdrivers van het betreffende operatingsysteem kan gebruiken wat 'het zoeken naar een geschikte printerdriver' vergemakkelijkt. Bijna iedere printer wordt tegenwoordig wel uitgeleverd met besturingssoftware voor zowel Windows als Mac. Het spreek vanzelf dat je de oude Calamus SL documenten allemaal (ook afkomstig van MGI-Calamus) kan inlezen. Misschien is dit het moment om nog eens wat zaken op een rij te zetten over Calamus SL99. - het framemodule bevat nu ook de functies van het vroegere Mask Module en van ScaleIt. - automatische esthetische zetting van letters aan het begin en het eind van een regel tegen de framegrens aan wat een optisch beter en strakker verloop van kolomtekst geeft - bij superscript/subscript kan positie en grootte worden opgegeven. - een nieuwe tekstliniaal met de mogelijkheid van grid-raster. Nu kan je tekstregels in aangrenzende kolommen gelijk laten oplopen. - de ankers werken nu zodat je frames aan een tekst kan hangen via het clipboard als je in text-modus bent - je kan om plaats te maken frames nu ook buiten het papier neerleggen waarbij de inhoud gewoon zichtbaar blijft. Op die manier heb je een lekker grote werkruimte tijdens knippen en plakken. - in principe kan je alle dialogen, menu's enz. via het toetsenbord bereiken - type 1 Postscript fonts (.PFB op PC en in Mac-format) kunnen nu gebruikt worden (let op: geen TrueType!) - gebruikte fonts kunnen tijdens het saven in de document-file opgeborgen worden. Dat scheelt tijd bij het laden en je voorkomt zo ook dat je fontjes mist als je bij de belichter in de winkel staat. - het plaatsen van tab's op de tekstliniaal is makkelijker geworden: je krijgt een vertikaal hulplijntje te zien. - er is geen grens meer ingebouwd op de maximale resolutie bij het printen. Dat zou ook raar zijn nu laserprinters al de 1200 dpi halen (dat was vroeger alleen haalbaar met een belichter). - wat betreft import is het assortiment grotendeels natuurlijk wat wel al hadden: IMG (GEM), GIF 89a, Megapaint, JPEG, Photoshop EPS en Kodak PhotoCD om er een paar te noemen. Voor scanners is er een GDPS-driver module en voor barcodes is er ook iets. De gebruiksmogelijkheden van SL99 zijn nu dus: 1. op Atari-computers als die tenminste 4 Mb geheugen hebben en 10 Mb vrij op de harddisk 2. op de Mac maar dan moet je ook MagicMac en NVDI aanschaffen 3. onder Windows doe je er goed aan om de emulator STEmulator Gold aan te schaffen die met MultiTos en desktop Thing werkt. Of, en dat kost wat meer, MagicPC met NVDI Wat betreft het updaten voor special gekochte modules is er een 1-op-1 regeling: heb je b.v. Bridge v2.0 voor Calamus NT 1.0 ooit gekocht dan krijg je bij levering van SL99 dit module er ook bij. Standaard krijgt men nu het volgende bijgeleverd: Text Editor Eddie Light, Control Curve Editor Franklin Light, Histogram module, GDPS module, Invers Barcode Generator, Imposition module Light (met toch een printlimiet van 720 dpi), Raster Cache Generator, Pling, GIF89a, BLD, JPEG (!), EPS, PhotoCD import modules.

Serieus DTP-en

Doe je geregeld DTP-werk dan komt het moment dat je de weg naar de drukker moet inslaan vanwege de grote oplage. Een foldertje van 4 A4-tjes in een oplage van 40 stuks kan je nog wel uit je laserprinter laten komen maar helaas, je bent niet toegerust voor grote oplagen. Dan kan je altijd nog naar een fotocopy shop gaan waar ze binnen een korte tijd zo'n 500 copieën rammelen van je origineel. Maar wordt de job groter dan moet er gedrukt worden. En drukkers zien toch wel graag minimaal 1200 dpi aan kwaliteit om te beginnen. En een gewone printer haalt dat niet. Maar sind kort zijn 1200 dpi laserprinters ongeveer 1750 gulden en dan wordt aanschaf misschien wel aantrekkelijk. Om de stap van jouw uitdraai naar de drukplaat te verkorten kan je tegenwoordig speciale films kopen die geschikt zijn voor de laserprinter. Een firma die hier alles van weet is b.v. Pollux in België. En de prijs van dergelijke films? Ongeveer 1 gulden per A4-tje. Ik zou zeggen daar kun je je geen buil aan vallen (wel moet je een doos van 100 vel kopen). Meer info

Barcodes

Heel wat producten hebben een barcode-label op hun verpakking staan. Het lukt bijna niet meer om een artikel in de winkel te krijgen zonder barcode. Even doordenkend: DTP-programma's moeten ook dergelijke labels kunnen neerzetten in hun layout. Wat je verwacht is dat je een nummer intypt, dat dit gecontroleerd wordt op geldigheid en dat er automatisch barcode-labels worden gemaakt op de toegestane grootte en volgens de verplichte regels. In hoeverre Calamus dit allemaal automatisch kan is mij niet bekend. Ook het wat minder bekende DA's Layout heeft een voorziening. Een andere zaak is: een barcode-label inscannen en decoderen. En tot slot zijn er nog twee normen in gebruik voor de barcodes: EAN 8 en EAN 13. In de demo van versie 6.2 van DA's Layout moet je het allemaal kunnen uitproberen. Haal de demo op.

Null-modemkabel


Ga je twee computers met elkaar verbinden via de seriële RS-232- poort dan zit je met een probleem: de kabel die van je computer naar het mode loopt kan je niet gebruiken. Je moet een apart kabeltje maken. En hoe? Dat is overal en tot uit den treure al besproken maar nog steeds duikt de vraag op 'hoe doe ik dat?' Als je softwarematig de poorten kan instellen zodat de hardware handshake CTS/RTS uitstaat en de Xon/Xoff aanstaat dan ben je bij lage baud-rates al gered met een simpel kabeltje als volgt: 

poort A         poort B
 GND    GND
 RxD TxD
 TxD RxD

Je ziet dat de twee leidingen gekruist worden: Transmitted Data moet bij de andere binnenkomen als Receive Data en omgekeerd. Maar bij een hoge baud-rate (en dat wil je meestal als je twee computers met elkaar verbindt) heb je de hardware handshake nodig De verbinding moet dan zijn: 

Poort A Poort B
 RTS    CTS
 CTS RTS

en dit is ook bij gewone modemkabels zo. Over het algemeen zal het bij de meeste mensen nu werken. Maar niet altijd. Er is ook nog een signaal aanwezig dat zoveel zegt als: 'ik ben er en sta klaar'. 

Poort A Poort B
 DTR    DSR
 DSR DTR

is de aanbevolen verbindingswijze maar er zijn anderen: 

Poort A Poort B
 DTR met DSR
 DTR met DSR

Je verbindt dus in ene stekker twee pootjes bij elkaar. In dit geval met DTR de DSR en de computer is blij. Dat zou je voor CTS/RTS ook kunnen doen dat spaart weer een ader in de kabel uit. Om het allemaal nog ingewikkelder te maken: er is ook nog een DCD oftewel Data Carrier Detect, iets dat van belang is bij telefoonmodems. Soms moet je ook zorgen dat die er is: je kan hem voeden uit DTR van dezelfde poort of van de andere poort. Ga even na wat voor jouw situatie het gunstigst is of wat werkt en wat niet werkt. Verbinding tussen Atari-computers is electronisch gezien geen probleem: gebruik de Midi-poorten. Je kabel en plug zijn simpel, en de baud-rate is toch nog altijd een 31.250 bps. Nog even iets over de Falcon: die begint met poort Modem 2. Vaak is al gevraagd: waar is modem 1? Nu wordt mij verteld dat die intern wel aanwezig is en dat met een paar RS-232 driverchips en wat draad de Modem poort Modem1 naar buiten te voeren is. Heeft iemand dit wel eens nagegaan? En zelf gemonteerd? Gaarne bericht aan de redactie want dit lijkt iets leuks voor de knutselrubriek.


Video

Uit Frankrijk bericht ons Francois Le Coat dat hij met behulp van Pure C 1.1 en GCC 2.8.1 de sources van een video-afspeler heeft gecompileerd voor Atari TOS systemen. Hij heeft het op zijn Hades060 lopend gekregen. Het gaat hier over een decoder voor het MPEG format ISO Video1&2. Je hebt minimaal 256 kleuren nodig en nogal wat rekenkracht. We denken niet dat het op een eenvoudige ST vooruit te branden is. Wel is het zo dat het bijbehorende geluid niet gedecoderd wordt maar daar wordt aan gewerkt. Misschien is het al klaar want MPEG geluidsdecoders zijn er al voor Atari-computers. Dat en nog meer valt te lezen op de homepage van de maker

Gemulator

Helemaal duidelijk is de status van de Gemulator niet meer. Sinds de mogelijkheid er is om zonder extra hardware in de PC de Atari na te doen (je moet ergens een 'diskimage' van de originele Atari TOS chips vandaan halen) lijkt het wel alsof verspreiding 'vrij' is. Je kan zo een werkende versie ophalen bij www.emulators.com/download.htm. Het betreft volgens de tekst een 'free release'.

Website maken

Weet je nog van niets en ga je een website maken dan kan je Homepage Penguin gebruiken. De homepages van de Stichting ST worden met UDO gemaakt die de teksten o.a. kan exporteren als HTML. Van Mathias Jaap komt het bericht dat hij op zijn homepage voor download versie 0.5 beta-test heeft staan. Met dit module geheten 'En Voghue' kan men in Penguin zogenaamde CSS-files maken. Deze Cascading Style Sheets staan in de specificatie van de HTML4 standaard. Van Mucs te Hannover komt het bericht dat zij Penguin versie 3 verkopen voor DM 60,- en dat updates via hen lopen en het lieve bedragje van DM 30,- moeten kosten (dit allemaal ex verzendkosten). Helaas is er nog geen browser op onze computers die dit kan verwerken.

Stacy SCSI

Over de Stacy hoor je weinig en toch is het een draagbare Atari-computer. Laatst kwam iemand langs met een probleem: hij had een mooie kleine zuinige SCSI-harddisk en die deed het maar niet in zijn Stacy. Het probleem was heel simpel, maar je moet het weten: de Stacy heeft net zo'n SCSI-intern als de wat meer bekende Mega STE en ook hier moet je de zaak NIET termineren. En buiten dat: zorg ook dat de drive niet werkt met 'parity'. Zet die af en dan moet het werken.

ST<->PC

Moet je data van een PC halen of naar een PC toe brengen dan ligt het voor de hand om een floppydisk in DOS-format te gebruiken. Heb je veel data dan wordt heen- een weerlopen te omslachtig. Dan ga je denken aan een draadje tussen beide machines. Het eerste dat makkelijk lijkt is een RS-232 kabel. Maar heb je het op gang dan zal het niet snel gaan. Een ander idee is gebruik te maken van de printerpoort want daar hangen ze bij PC's komplete scanners aan. (Helaas: aan de printerpoort van onze Atari-computers lukt dit laatste niet). Maar gelukkig lukt het wel om de printerpoorten met een speciaal kabeltje te verbinden en dan lukt I/O beide kanten op zeer goed en redelijk snel. Je hebt wel speciale software nodig en weten hoe de hardware gemaakt moet worden. Petr Stehlik bericht dat versie 3.71 van PARCPC klaar is. Een vernieuwing was wel op zijn plaats want op de PC gebruiken ze steeds meer de mogelijkheid om lange filenamen te gebruiken waarbij ook nog eens spaties mogen meedoen en verschil gemaakt wordt tussen hoofdletters en gewone letters. Daar moet je aan de Atari-kant allemaal rekening mee gaan houden. Heb je b.v. met de laatste MiNT versie ook een ext2 filessysteem op je Atari-computer aan de gang (die al dat nieuwerwetse gedoe met filenamen en foldernamen aankan) dan wil je ook dat na transport de zaak klopt. En als je alleen maar een 8+3 filessysteem hebt (TOS alleen b.v.) dan wil je dat er een DOS-achtige oplossing is voor het afkorten van te lange namen. Het is op te halen bij Petr Stehlik . De versie in de Public Domain bibiotheek zal zo spoedig mogelijk geupdated worden.

BBS

Met al dat Internet gedoe zou je bijna vergeten dat er ook nog steeds Bulletin Board Systemen bestaan waarop je kan inbellen. Zo vertelde Ernest R. Schreurs laatst op het Internet in de newsgroup comp.sys.atari.st (vaak afgekort tot CSAS) over zijn BBS, dat al jaren draait met behulp van Michtron BBS software op Atari-computers. Zijn opslagcapaciteit is in de loop der jaren toegenomen, een 1 Gb harddisk en maar liefst 43 CD's. Natuurlijk heeft hij niet zoveel drives staan: de CD's zitten in CD-changers. Maar hoe kan je zoveel 'partities' afhandelen? Ten eerste is het gebruikte MetaDOS voor aansturen gepatched waardoor ook kleine letters en de cyfers 0 tot 9 mee kunnen doen. Zijn harddisk heeft nu de letters C t/m N voor de partities waarin de 1 Gb is verdeeld, de CD's nemen de letters O tot Z en a tot z plus 0 tot 9 in beslag. Aan hardware staan er nu een gewone CD-drive, vier stuks Pioneer DRM604X en 1 Pioneer DRM1804X changer aan de Atari gekoppeld. Als backup is er nog een DRM1804X waardoor er in principe nog eens 18 CD's meer online zouden kunnen. Maar dan moet MetaDOS verder gepatcht worden om extra letters te kunnen gebruiken. Onze desktop kan natuurljk niet zoveel letters aan maar dat is in dit speciale geval niet van groot belang. Trouwens, Ernest schrijft verder dat hiermee het patchen nog lang niet klaar is want ook moest hij de Michtron software op diverse plekken verbeteren (overal waar de geldigheid van drive letters wordt getest en waar conversie van low- naar uppercase gebeurt). De baud-rate voor de buitenwereld is 19.200 bps maar heden ten dage wil men 56k. Ook Ernest vraagt zich af wat het bestaansrecht nog is voor een BBS nu iedereen het Internet op meent te moeten gaan. Meer informatie kan je vragen aan Ernest

Muziek en Atari

In het Duitse technische muziektjdschrift 'Keyboard' wordt ook deze keer de loftrompet gestoken over Atari-computers. Duidelijk wordt de lezers verteld dat je als muziekmaker met een Atari-computer op de eerste rang zit voor een extreem lage prijs. Om te beginnen wordt men wegwijsgemaakt op de tweedehandsmarkt. Zo zijn er adviezen in de trant van: zie 4 Mb geheugen erin te hebben, een TOS versie later dan 1.4 en een harddisk is handig maar lawaaierig. Ook wordt verteld dat men moderne media zoals ZIP-drives kan aansluiten want er zijn SCSI-interfaces te koop. Verder wordt men op het hart gedrukt om alleen te kopen als er een zwart/wit monitor bij zit want anders is het scherm te krap voor alle info die programma's zoals Cubase op het scherm zetten. Een ruime lijst van mogelijke uitbreidingen wordt afgelopen. Nagenoeg alle software voor muzikanten wordt kort vermeld. Ook wordt de Falcon aangeprezen als heel geschikt om harddisk recording te toen en om te gaan met digitaal geluid. Al met al een aardige oppepper dus in die aflevering van 'Keyboards'.

Resource-editing

Men zegt wel eens dat er veel teksteditors voor onze computers bestaan maar er zijn ook in de loop der jaren heel wat zgn. resource-editors verschenen. Even ter verduidelijking: deze software dient om RSC-files te maken. Die files bevatten gegevens over het grafisch GEM-interface dat een programma gebruikt. Met een editor kan je interactief zo'n rsc-file uit basisonderdelen (vensters, menu's, boxen, editeerbare velden, klik-buttons enz.) opbouwen. Nieuw is IcoM, een zeer specialistische editor die extra's kan toevoegen aan bestaande rsc-files. Deze software kan alleen maar icons e.d. behandelen. Maar dan wel met alle moderne trucs inzetbaar. Zo kan je veranderingen en toevoegingen aanbrengen in de iconenfiles van Thing en de standaard Atari desktop wat je andere iconen op je desktop oplevert. Objectbomen kunnen worden opgebouwd bestaande uit iconen in z/w en kleur-versie en Images. Er is compatibilitiet met RSM 3.x multilayer resources.

Download snelheid

Er is geen winkel meer te vinden die een nieuw telefoonmodem verkoopt dat langzamer is dan 56k. Dat neemt niet weg dat niet iedereen 56k snelheid haalt met zijn provider. Veel hangt af van de provider zelf, de PTT en ten slotte je eigen bekabeling binnenshuis. Ikzelf moet ondanks een 56k modem genoegen nemen met 32k. Maar een lezer van het blad is wel zo gelukkig om 56k te halen maar die klaagt dat de download dan langzamer gaat dan op 32k snelheid. Hij gebruikt STiNG en een gratis provider. Na een hoop onderzoek is het raadsel opgelost. Zijn provider reageert niet erg snel als er fouten op de lijn optreden en pakketten dan herverzonden moeten worden. Kijk bij STiNG naar de DEF_RTT instelling, die bij default staat op 50 ms. Binnen die tijd wordt een provider geacht te reageren voordat STiNG start met re-transmissie van reeds verzonden blokken. Het resultaat is dat er nogal wat gedrang op de lijn ontstaat en een hoop tijd wordt verspild aan re-transmissie. Een geschikte waarde voor de provider en zijn 56k verbinding bleek 500 ms te zijn (200 ms gaf 775 cps, 500 ms gaf 2400 cps). Ons advies: maak het niet al te groot want dan wordt erg veel tijd verloren aan de recovery van beschadigde data pakketten.

Digitale fotgrafie

Het komend seizoen (de feestdagen) zal er weer een nieuwe generatie digitale fotocamera's te koop zijn. Allemaal willen ze als top-klasse nu ruim 2 miljoen pixels op hun CCD-chip hebben. Dat komt dan overeen met een beeldkwaliteit van 1600 x 1200 pixels. En dat is heel wat meer dan wat de goedkopere klasse nu te bieden heeft (640 x 480). Deze wat meer professionele apparaten van ongeveer 2000 gulden zitten ook wat slimmer in elkaar dan hun voorgangers. Ze zijn ze afgestapt van de speciale geheugenkaarten en gebruiken ze Compact-Flash kaarten uit de computerwereld. De Canon Powershot S10 heeft zelfs de mogelijkheid om een superkleine IBM micro-harddisk te gebruiken waar 340 Mb op kan. Wel duur maar dan kan je heel wat beelden verliesvrij opbergen! In hoeverre de stroomvoorziening een probleem is weet ik niet. Nog steeds is een waarschuwing op zijn plaats bij aankoop van een goedkope digitale camera: let op dat die geen batterijen gebruikt want dan kunnen de stroomkosten oplopen tot 50 cent per opname! Ook Toshiba heeft een luxe camera, de PDR-M5 maar die gebruikt 32 Mb SmartMedia kaarten, wat niet zo ideaal is vanwege de kosten. Wel is opmerkelijk dat er 4 beelden per seconde gemaakt kunnen worden. Niet te vaak doen want je geheugen is binnen een ademtocht vol. Vandaar dat die camera ook een 'filmmode' heeft: 120 seconden AVI-format video. Een heel interessante vraag is: zullen video-camera en digitaal fototoestel naar elkaar toe groeien? In elk geval gaat de ontwikkeling van de lichtgevoelige CCD-beeldschips convergeren. Nu zijn die chips in video-camera's geschikt voor 640 x 480 ongeveer in interlaced mode en dan wordt net de nodige beeldfrequentie van 25 per seconde gehaald. Als we de prestaties zouden terugrekenen (dan mag natuurlijk niet, maar het geeft een heel grof gevoel voor de zaak) dan zou een 1600 x 1200 chip met 4 per seconde bij 1/4 van het aantal pixels (640 x 480) 16 beelden per seconde maken. Met de meeste video-camera's kan je tegenwoordig ook foto's maken en dan is de kwaliteit gelijk aan die van de heel goedkope digitale camera's. Nog een tip om aan te denken als koop wordt overwogen: de fototoestellen zien eruit als kleinbeeldcamera's en worden bewust ook zo geprofileerd. Maar laat je niks wijs maken over echte kleinbeeldkwaliteit: moet je 4 maal zoveel pixels hebben als nu de 1600 x 1200 camera's hebben.

Muis gedrag

Opeens deed mijn muis vreemd. De muispijl wandelde willekeurig, redeloos en hopeloos over het scherm. Menselijke besturing had maar weinig om het lijf. Dit gebeurde vlak nadat ik hardware had aangesloten: een Maxon Eprommer aan de printerpoort en een voedingskabeltje in de joystick die zo ellendig onhandig onder het toetsenbord van de 1040 ST zit. Mijn muis was een kortgeleden gekochte zeer goedkope Atari-muis merk 'Manhattan' op de normale manier aangesloten. Werkt prima over het algemeen behalve in die configuratie. Ik heb mijn oude versleten originele Atari-muis eraan gehangen en er waren geen problemen. Heb je last van een zelfstandig bewegende muis (nou ja, een muispointer op het beeldscherm) dan kan dit komen doordat er een lichte trilling in het grondvlak zit en een wieltje binnenin de muis precies in een stand 'twijfelachtig' staat. Even de muis een zetje geven en het is voorbij. Dan is er de muis die door electronisch lawaai op de 5 Volt van slag wordt gebracht. Pogingen om dit met wat electronisch geknutsel op te lossen kosten veel tijd en zijn maar gedeeltelijk succesvol. De allerlaatste mogelijkheid om een muis te hebben die op hol slaat is instraling. Vlak naast de antenne van het 20 Mc bakkie van de buurman zitten, is zo'n geval. Zijn er al gevallen bekend van muizen die last hebben van GSM-metjes? Gaarne aan mij melden.

RAM schaarste

Zo af en toe wordt de computerwereld opgeschrikt door prijsstijgingen. Meestal wordt alles voortdurend goedkoper. Op de een of andere manier is er een wereldwijde schaarste aan geheugenchips gemaakt waardoor de prijzen angstwekkend stijgen. Was voor de zomervacantie een 168-pins DIM van 32 Mb nog te koop voor 70 gulden, in september was dat al opgelopen naar het dubbele. En dat is over de hele linie zo. Ook de zgn. EDO-chips zijn heel duur geworden. Het is al meer gebeurd dat de prijzen eerst lange tijd daalden om dan sprongsgewijs te stijgen. Vaak duurt die prijssstijging niet lang want wanneer alle fabrikanten opeens zoveel winst kunnen maken worden de productielijnen voor de 100 procent volbelast en komen zelfs uitgeschakelde fabrieken (er zij er een paar die niet meer lonend konden fabriceren vanwege de lage prijzen) weer online. Dat duurt een paar maanden en dan is het aanbod weer in orde en zijn de prijzen weer normaal. Sommige mensen geloven in een duister complot dat wereldwijd de markt bestuurt. Zoiets als je hebt met diamanten en iemand probeerde met het zilver. Mij lijkt het gewoon een terugkoppeleffect van prijs, productie en vraag. Een echte 'varkenscyclus' dus. Op de Duitse TV zag ik opnamen van feestende arbeiders in Dresden (grote bierhal en zo). De fabriek (tot voor kort van Siemens, nu zelfstandig) was de eerste die grootschalig de 256 Mbit chips kon maken. Ze kunnen voor de komende jaren een groot marktaandeel krijgen. Daar hebben ze bij de opzet van de fabriek al rekening mee gehouden. In nog geen 4 maanden hadden ze 1 miljoen chips gemaakt en dat was feest! Dat ze een grote biertent vol hadden met feestvierders is niet gek er werken maar liefst 3100 mensen.

ST Computer

Op het moment dat dit geschreven wordt is uitgave 9 van september van dit Duitse tijdschrift beschikbaar. Er is natuurlijk veel tekst in aanwezig over de Milan want die is nu eenmaal het troetelkindje van de redacteur/uitgever. Met zijn 60 bladzijden is het een redelijk gevuld blad. Ook hier zie ik de trend om de rubriek met nieuws uit te breiden en steeds meer verwijzingen naar het internet op te nemen. Besproken software dit keer: Joe versie 1.46 en hoe je het moet gebruiken als beginner. Over vaste rubrieken valt dit keer te vermelden dat deel twee van de uitleg over SCSI erin staat, dat de cursus Pascal aangeland is bij deel 5 en keurig net hetzelfde stramien volgt als de meeste lesboeken en de cursus 'gebruik Calamus' gaat ook gewoon leerzaam door. Er zijn twee hardware artikelen in beide gevallen geschreven door Robert Schaffner, bekend van de DOITF030 archieven waar je van alles over de Falcon (o.a.) kan vinden. Zijn artikel gaat dan ook over het aansluiten van een ZIP-drive aan de Falcon want men heeft daar wel eens moeilijkheden mee. Zijn tweede artikel gaat uitgebreid in op het repareren van Falcon-computers en is zeer lezenswaardig. Wat betreft de constructie van hardware: het zelfbouwproject van het Duitse C't tijdschrift - de Julia - is een 20-bit audio-digitaal omzetter. Uitgelegd wordt hoe je deze hardware geschikt kan maken voor aansluiting aan de Falcon. Deel twee van het verhaal van Gerhard Knapienski volgt in een volgende uitgave. Al met al bevat deze uitgave vele lezenswaardige zaken.

Fileselector

Eerst was iedereen blij met de fileselector van Atari. Met de muis kon je files die al bestonden aanklikken. Later kregen de mensen steeds meer wensen waarvan er veel heel gefundeerd zoals deze: Je moet een filenaam opgeven want je gaat een save file doen. Eigenlijk wil je dit in een folder doen maar die is er nog niet. Eventjes die folder maken zou leuk zijn. Er zijn talrijke fileselectors gemaakt waarvan er vele nooit meer gebruikt worden en andere een vaste schare gebruikers hebben door de jaren heen. Bekende fileselectors zijn b.v. Selectric en Freedom. Af en toe brengt een nieuwe desktop zoals Jinnee een alternatieve selector mee zich mee. Ook heeft N.AES een speciale multi-tasking bestendige selector. Maar verder worden de speciale luxe fileselectors niet meer onderhouden. De enige die nog gemoderniseerd wordt is 'Boxkite' waarvan de auteur, Harold Becker nu versie 2.13 uitbrengt. De sharewareprijs is DM 20 of Euro 10. Hoe je die Euro's moet afleveren kan je vragen bij !(xlink [Harold Becker] [mailto:hbeckerh@atari-computer.de]) . Om even op een rijtje te zetten wat deze fileselectorbox kan: - een filenaam mag technisch gezien 255 letters lang zijn - je kan het gebruikte font veranderen (aanroepen fontselector van NVDI) - als je programma dat wil en kan mag je meerdere filenamen selecteren - je laatst bezochte folders blijven snel bereikbaar (history) - je kan de grootte op het scherm veranderen net zoals een venster - programma's, folders en accessoires kunnen ieder een apart kleurtje krijgen - er is een zoekmogelijkheid naar files - je kan copy, move, delete en create folders doen - op diverse manieren de zichtbare lijst sorteren - voor Unix-achtige systemen: italic letters voor symbolische links e.d. - wildcards, masks e.d Al met al is deze Boxkite bruikbaar voor multitasking en omgang met vreemde filesystemen (die zaken als lange filenamen met spaties kennen) zoals die voorkomen buiten het TOS-wereldje: ext2, Minix, DOS enz. Na registratie kan je de demo-versie upgraden zodat dan ook file-move en -save config mogelijk zijn.

Emulatie

Van de ST Emulator is versie 1.63 verschenen. Hiermee kan je heel redelijk een ST of TT nadoen op een Windows-computer. Het is redelijk compatibel geworden: 1ste Base en Signum2 werken b.v. Dit is ook de emulator waarbij je multitasking kan bedrijven op basis van MiNT met desktop Thing. Verder is het heel welkom dat Windows printerdrivers als Atari-drivers beschikbaar komen via GDOS. Dat is heel fijn voor mensen die nog een oude Calamus versie in gebruik hebben. Ook de truetype Windows fonts druppellen door naar Atari zonder dat je NVDI hoeft te gebruiken. Falke Verlag verkoopt de Gold versie voor DM 100 met DM 15 verzendkosten. Ook bij MABN kan je het bestellen. Voor DM 50 krijg je ook de laatste speciale versie van N.AES meegeleverd. Dit pakket wordt zo een echte aanrader. Op het web kan je er meer over vinden.

Draadloze telefoon

Telefoneren blijft duur. Er is geen kijk op dat het tarief van 4 gulden per uur en 2 gulden 's nachts voor lokale verbindingen zal dalen. Het leggen van kabels, het onderhoud, de investeringen enz. maken dat niemand het in zijn hoofd haalt om een concurrerend koperdraadnet of glasvezelnet aan te leggen waarbij gegraven moet worden in steden. De kosten rijzen de pan uit. Wat dat betreft hebben kabel-TV netten geluk: die zijn ooit redelijk goedkoop aangelegd. Maar dat beloofde goedkopere bellen via de TV-kabel ziet men maar niet komen. Tot nu toe kunnen maar heel weinig mensen zo telefoneren en de prijs is bijna gelijk aan die van de PTT. Daar schiet de consument niet veel mee op. En dat wordt niet veel beter want er is maar liefst bij aankoop 1500 gulden per TV-aansluiting betaald en dat moet terugverdiend worden! Maar ga je draadloze verbindingen aanleggen dan kan met een schone lei begonnen worden. En het is nu eenmaal zo dat silicium als maar goedkoper wordt oftewel: chips worden alsmaar goedkoper en kunnen meer. De vraag is nu of al het punt bereikt is waarbij een draadloos systeem goedkoper kan werken dan de PTT met zijn telefoonkabels en centrales. En dat lukt. Ik heb het niet over een GSM-systeem maar iets veel simpelers: een vaste opstelling van antenne en apparaat in een huis. En hier en daar in de stad een paar antennes erbij. De naam van het systeem is Wireless Local Loop (WLL) en de techniek is inmiddels uitgerijpt. Een bijzondere truc bij deze draadloze verbinding is: de bandbreedte of om het in wat aanschouwelijker woorden te zeggen: hoeveel bauds? Dat kan aan de behoefte aangepast worden en de kostenteller houdt daar rekening mee. De grap is: verstuur je geen data dan kan je volstaan met een lage baud-rate, komt er dan opeens b.v. een video-bitstream binnen dan wordt automatisch overgegaan naar 1,5 Mbit/sec.

News reading

Iedere fatsoenlijke provider stelt zijn klanten in de gelegenheid om verbinding op te nemen met newsgroups op het net. Veel mensen gebruiken hier NEWSie of Newswatch voor. Maar er is meer mogelijk als je voor de verbinding gebruik maakt van STiK of STinG en dat doen de meesten. Maar er is nog een newsreader die je kan gebruiken en de naam is 'Firenews', gemaakt door Christian Andersson. Bijgeleverd wordt een utility geheten 'Babel' die de administratie van de berichten op je computer op zich neemt. Zo gebruik je Babel om de lijst van beschikbare newsgroups te downloaden, om daaruit de door jouw gewenste newsgroups te kiezen en of je de berichten compleet wilt hebben of alleen maar de headers. Dit laatse moet je doen als je een nieuwsgroup voor het eerst bezoekt; je weet maar nooit hoe druk het daar is en en dus hoeveel data je opgestuurd gaat worden. En helaas heb je geen mogelijkheid om een limiet aan het aantal berichten te stellen wat bij b.v. NEWSie wel kan. Het gebruik van FireNews wijst zichzelf; je kan messages lezen, schrijven, beantwoorden, deleten enz. Evenwel zit er bij Firenews geen mogelijkheid voor e-mail. Wel heel handig is het dat offline messages die een 'delete' krijgen pas werkelijk van schijf worden gewist als je een 'maintenance' beurt geeft. Verder is het handig dat de 'StringServer' ondersteund wordt. Wat is er handiger dan om wanneer je online een bericht leest waarin een website wordt vermeld om dan die websitenaam in het document met de muis dubbel te klikken, de webbrowser start met het ophalen van de html-page en even later zie je het op je scherm. Daar is StringServer goed voor. Verder is er AV-support. Registratie moet gebeuren via een e-mail aan de !(xlink [maker] [mailto:faltrion@bigfoot.com])

Draadloos Internet

In Duitsland wordt momenteel geadverteerd met: vanaf 1 cent per minuut met een huur van DM 60 per maand krijg je een verbinding met een satelliet zodat je computer data gedownload krijgt uit het Internet met een snelheid van maximaal 60 maal een ISDN. Dat komt volgens mij dan neer op 4 Mbit/sec. Een realtime video in MPEG format vraagt ongeveer 1,5 Mb/s dus dat lijkt mij rijkelijk veel. En behalve ontvangen, hoe zit het met zenden? Want zonder data op te zenden gebeurt er niets. Daarvoor wordt dan weer een gewone telefoonverbinding gebruikt. Er wordt gebruik gemaakt van de Eutelsat satelliet waar ze (naam SkyDSL) een upload via een grondstation hebben van maximaal 270 Mbit. De download zeggen ze zo te verdelen dat iedereen toch minstens 400 Kbit/sec zal krijgen. In het begin zal het best aardig zijn maar als er meer gebruikers komen en het wordt drukker dan zal je maximale Baud-rate zeker zakken.

De Phenix

Van nature is de Phenix een wat mythische vogel. Je kan zoeken wat je wil: in vogelgidsen komt het beest niet voor. Maar hetzelfde kan je over de legendarische Yeti beweren maar daar bestaat toch een heus echt natuurreservaat voor (in Buthan). Ik vraag mij af of de originele initatiefnemers van het project bedacht hebben dat de naam wel eens heel typerend voor het project zou kunnen worden. Nu komt de mededeling van Centek dat ze samengaan met de grote Europese distributeur van hun producten die 'Class 4' schijnt te heten. Daardoor zou er schot in de zaak komen ten voordele van iedereen. In ieder geval brengt Class 4 een grote 1700 vierkante meter ruimte met zich mee waarin plaats is voor kantoren, technische dienst, support centre en Phenix showroom. Men is dus volop voorbereid op de situatie van wanneer de Phenix er is. Bezoekers van de laatste Atari-beurs in Neuss hebben iets van die Class 4 kunnen zien: er was nl. een Falcon met CenTrubo II erin die een lasershow bestuurde en die apparatuur ( hoog vermogen lasers, vuurwerk e.d.) was van Class 4. Deze firma doet ook de lasers en high-tech openlucht imaging voor de Franse electro-muzikant Jean Michel Jarre. Misschien is dat wel een bekende naam voor de lezers. Wat Centec nu gaat doen in de toekomst is het succes van de Atari-computers bij musici verbinden met de technische mogelijkheden van de Falcon en dan meer rekenkracht toevoegen. De Phenix wordt dus de computer voor signaalverwerking, Midi, digitaal geluid en realtime besturing van lasers en vuurwerk. Om de machine ook profesioneel in te zetten moet een goede audio-kwaliteit haalbaar zijn. Vandaar dat van binnen vele ontstoorfilers zitten (vooral in voedingslijnen). De man die de hardware maakt is Rodolphe Czuba en die gebruikt 'Platon' op de Atari om de prints voor de hardware te ontwikkelen. Platon is een zgn. PCB-Layout programma. Op de site is wel informatie te vinden over de technische details en over de prijzen en er is zelfs een registratie, maar dat is allemaal virtueel. Het wachten is op een grofstoffelijke machine die 'boem' doet als die valt.

Calamus en rastering

In uitgave 14 van Atari Computing verteld Dave Barkin over zijn ervaringen met Calamus SL/98. Zo af en toe geeft hij tips en dan denk ik: die moet ik onthouden. En aan u doorvertellen natuurlijk. Het gaat over het module Star Screening. Wat doet dat moduul? Het verricht een zgn. FM-modulatie of stochastische screening of random-rastering. Ga je nl. drukwerk printen dan moet je grijstinten (het verhaal gaat ook op voor kleur) vertalen in kleine printerpixels want de gebruikte inkt is pikzwart en het papier is helderwit. Over het algemeen gebruikt men regelmatige rasters en neemt men, afhankelijk van de prestatie van de drukmachine, een klein gebiedje uit de afbeelding bij elkaar, rekent de grijstint uit en vertaalt die naar een rangschikking van printerpixels. In dit tijdschrift doen we dat ook met foto's. Om een beetje kwaliteit te hebben gebruiken wij 1200 printerpixels per inch. Foto's afbeelden op een 300 dpi Atari-laserprinter gaat gewoon heel slecht. Hoe kan het dan toch dat kleurenprinters met 1440 x 720 zulke fraaie afbeeldingen geven zonder hinderlijke rasters? Omdat die printers intern zelf de kleureninformatie omzetten op een eenvoudige manier die veel lijkt op random-rastering. Er wordt niet gewerkt met een regelmatig raster. Wel wordt een stukje van het beeld (een klein vierkantje uit de foto dus als het ware) genomen en wordt de gemiddelde grijswaarde berekend. Dan wordt nagegaan hoe groot het stukje papier is waarop het wordt afgedrukt en dan worden printerpixels random in dat papieren vlakje geplaatst totdat het er zoveel zijn dat de berekende grijswaarde tint bereikt is. Het Star Screening module doet zoiets vergelijkbaars maar dan beter. Ten eerste is de plaatsing niet totaal random maar wordt voorkomen dat meerdere malen een printpixel op dezelfde plek terecht komt. Ook wordt rekening gehouden met aangrenzende veldjes en hoe daar de pixels geplaatst worden ter voorkoming van artefacten. En het resultaat? Dat is stukken beter dan met gewone rastering. Meer kontrast, meer scherpte en ook betere kleuren. Een vergelijking van een Epson die een 'Star-Screened' foto uitdrukt op 720 dpi is stukken beter dan wat Photoshop aflevert op die printer bij 1440 x 720. Ik vertel dit maar even om duidelijk te maken dat 'random rastering' een proces is dat heel goed gestuurd moet worden en veel rekentijd vergt. En natuurlijk ook veel geheugen. Nu is er een probleem: de meeste mensen zullen Star Screening Light hebben en pas de versie 'Pro' kan meer dan 720 dpi aan. Maar nadere bestudering leert dat die limiet van 720 dpi alleen geld voor het printen, niet voor het star-screenen zelf. Dat kan best op een professionele 1200 dpi gedaan worden. De benodige truc is: hoe krijg ik mijn 1200 dpi beeld na afloop geëxporteerd? Hier komt de truc van Dave: 'group' het frame en dan kan het Bridge module de group pakken en exporteren als TIFF-file. Die kan je dan weer importeren en alles is voor de bakker. Een groot probleem zal wel het geheugen zijn. Er wordt met 32-bits kleur intern gewerkt voor tussenopslag en dat vreet geheugen. Dus alleen echt kleine fotootjes lukken. De oplossing is: op de harddisk een partitie van 150 Mb vrijmaken en die via 'Outside' gebruiken als virtueel geheugen. Je verliest wel veel tijd daardoor maar dat is niet erg want als je wat geld uitgeeft aan de Professionele uitvoering van dit module dan is dit aspect ook voor elkaar. Ik moet wel waarschuwen voor al te enthousiast gebruik van random-rastering: je moet heel goede drukpersen hebben, goed papier en extreem schoon werken. Zo niet, dan wordt het drukwerk gauw vlekkerig. En verder: met de hand monteren is er niet meer bij: een hele pagina moet kant en klaar op film zitten die met contactdruk de drukplaat afdekt tijdens belichting. Vooral met kleur moet er bij het opzetten van de plaat heel nauwkeurig gewerkt worden. Je krijgt dan wel meer kontrast en scherpte in je afbeeldingen maar de prijs is: drukken wordt duurder.

AES nieuw

Van N.AES komt in oktober een nieuwe versie uit. Dat wordt dan 2.0 en deze sprong vanaf 1.2 moet dus de nodige extra's bieden. Even voor de duidelijkheid: wil je multitasking gebruiken dan kan je in de praktijk kiezen tussen MiNT/N.AES of MagiC. Het installeren gaat nu via Gem-SetUp. De desktop ThinG wordt bijgeleverd. Nieuw is dat ook MagiC-objecten nu gekend worden en dat die aparte WDialog waar heel veel mensen er veel last van hadden nu fatsoenlijk in N.AES is geintegreerd. Ook wordt een MiNT versie 1.15 geleverd wat gebruik van ext2 filesystemen (Linux) en VFAT32 (Windows) mogelijk maakt. Er zijn ook wat gereedschappen bijgeleverd. Eentje die vermelding verdient: een grafisch interface om al die lastige opgaves in de mint.cnf en de n_aes.cnf files makkelijker te maken. Mensen zien nu eenmaal veel liever een heleboel aanklikbare knoppen in een dialoog dan dat ze met een editor allerlei configuratiefiles gaan veranderen. Configuratiefiles hebben zich nooit geliefd gemaakt. Meestal is de syntax heel strak en een typefoutje kan grote gevolgen hebben. Je hebt geluk als je een foutmelding krijgt want dan weet je waar in de fout bent gegaan. Maar vaak wordt er iets anders door de computer gelezen dan de bedoeling was en zijn er onverwachte effecten. Het verkeerd plaatsen van twee spaties waar er eentje moet, het niet zetten van een ';' waar die moet, het intypen van een ',' inplaats van een '.' of omgekeerd en het typen van een hoofdletter waar een kleine letter verwacht wordt: allemaal kleine vergissingen met grote gevolgen als ze in een configuratiefile voorkomen. Het merendeel van de mensen is blij met een filter dat hen behoedt voor vergissingen.

Atari Computing

Van dit Engelse tijdschrift is uitgave 14 verschenen. Helaas zal het met aflevering 16 bekeken zijn: ze houden ermee op. Het lukt gewoon niet meer om een grote ploeg mensen actief te houden. In de loop der jaren zijn mensen verhuisd, hebben een andere baan gekregen, er zijn kinderen bijgekomen enz. In een beschouwend woord zegt Joe Connor dat er best leven is op de Atari-markt en dat hun tijdschrift dit bewezen heeft. Hij vertelt ook de lezers dat ze nu niet meer in een volkomen zwart gat vallen met de nieuwsvoorziening over Atari want er bestaat Internet. En daar is heel veel te vinden op Atari-gebied. Genoeg om je dagelijks bezig te houden. In ons blad staat nog een advertentie voor dit tijdschrift. Wil men nu nog nummers bestellen dan kan dat bij het secretariaat van de Stichting ST. Hoe het in het nieuwe jaar zal gaan weten we niet: of dan nog ergens 'back-issues' te bestellen zijn moet afgewacht worden. Maar nu dan de inhoud van deze uitgave nummer 14 van juli 1999. Aangevangen wordt met de vaste rubriek News en Letters, gevolgd door een artikel over een Super Falcon, de gewone Falcon uitgebreid met hardware van CenTurbo en een zoektocht naar de Phenix. Het interview deze keer is met Ali Goukasian (van het Duitse ST Computer tijdschrift en de Milan). Leuk is het om te lezen over 'Charming Chaos' van de Electric Cow UK dat leuk is om avant-garde muziek te maken. Verdere software besprekingen zijn: Denoiser versie 2.9 van Soundpool, de Virtual Light Machine voor lichtpatronen op de maat van de muziek, Family Tree versie 2.2 om je voorouders te administreren. Er wordt ook aandacht besteed aan hardware: manieren om de Falcon te versnellen en een verslag van de gelukkige gebruiker van een Hades is leuk om te lezen. Over die Hades hoor je weinig, maar ze zijn nog wel te koop. Verder zijn er nog wat vaste rubrieken zoals Shareware/PD, Tutorial Basic, Questions & Answers. Een Calamus gebruiker spreekt over alle mooie dingen die hij met Calamus kan doen en hoe hij te werkt gaat. Al met al een zeer lezenswaardig nummer.

Milan II

Dit jaar zijn de toekomstverwachtingen voor Atari-computers opeens verbeterd. De firma Axro GmbH uit Hamburg is van mening dat er met de Milan wel iets te doen is. Je moet eventjes niet vergeten dat nog zo'n 80 procent van de Duitsers de naam Atari kent. Hoeveel miljoenen moet je niet uitgeven om een vergelijkbare naamsbekendheid te krijgen? Een andere zaak is de overduidelijk aanwezige antipathie tegen Microsoft-producten. Een andere reden voor de plotselinge populariteit van Linux is moeilijk te vinden. Op die golf moet toch een niet-Intel computer met Linux te verkopen zijn? Met de diverse firma's die nu al bij de Milan betrokken zijn werden nadere afspraken gemaakt. Ook Motorola (die firma van onze CPU's) doet mee en gaat de motherboards produceren. Het Milan-team is natuurlijk dolblij met die ondersteuning van Motorola. Het nieuwe board wordt dan ook aangepast aan de huidige stand van de techniek: de CPU krijgt een andere klok dan de systeembus b.v. was een ruime keuze aan snelheden voor de 68060 CPU betekent. Aangezien deze CPU nogal prijzig wordt bij hogere kloksnelheden kan de klant een zijn eigen prijs/prestatie niveau vastleggen. Het zal vast en zeker lukken om met behulp van Motorola de modernste logische chips te gebruiken. Gepland zijn op het board een geintegreerd 56k modem, twee maal USB, 3 ISA en 4 PCI. Voorlopig staat gepland dat de nieuwe Milan in een aangepaste ATX-behuizing verkocht wordt met een Atari-blauw uiterlijk en misschien ook een 'Atari' sticker erop. Dat is nog niet zeker. De soundcard komt van Creative Labs en is een SB 64pnp, de harddisk komt bij Maxtor vandaan (8,4 Gb), de grafische kaart is een ATI Rage Pro met 16 Mb eigen geheugen, het toestenbord is een Cherry (kloon?) met muis. Verder zit er binnenin 32 of 64 Mb SDRAM (uitbreidbaar), krijgt men actieve luidsprekerboxen en wordt een 17 inch monitor met korting bijgeleverd (Panasonic). Er is al geopperd dat de Milan omgebouwd kan worden tot een 'settop-Box'. Ook zei men voor de grap dat ze kwalitatief een 'Siemens PC' onder de Atari's wilden maken: door en door betrouwbaar dus. Dat doet me denken aan een test van PC's waarbij een 'alles-in-een' motherboard van Siemens de beste prijs/prestatie leverde in de afdeling: heel goedkope PC's. Op het motherboard van Siemens zitten nog maar twee heel grote chips waarvan eentje de CPU is (Celeron, we hebben het nu even over PC's) en twee wat kleinere veelpotige chips. Toch heeft dat board de volgende aansluitingen: (het is een waslijst dat kan ik u nu al verzekeren): floppy, harddisk (4 stuks), toetsenbord, muis, 2 maal USB, een serial RS-232, een telefoon (voor 56k modem met fax en voice), een 100 Mb netwerk, stereo analoog geluid, digitaal geluid in/uit, monitor, microfoon. En Siemens weet dit alles te bieden voor amper 300 gulden. Een vergelijkbare ontwikkeling van hardware is mogelijk voor Milan motherboards. Er wordt niets gezegd over de prijs van onze Milan, alleen dat die beneden de iMac zou liggen. Wat betreft het operatingsysteem: alles wordt nu op MagiC gezet en als dektop wordt Jinnee gebruikt. Die heeft kwa uiterlijk ook veel Mac en Windows-trekjes. Ook NVDI wordt nu ingezet om zo de bekende TrueType fonts te gebruiken en bovendien (en dat is best wel belangrijk) zorgt NVDI voor de aansturing van printers. Dat gezeur van 'ieder programma zijn eigen printerdrivers' behoort tot het verleden. Er wordt ook gezorgd dat er een GNU C++ ontwikkelingssysteem zal zijn want dat vergemakkelijkt het porteren van heel veel software. De kant en klare Milan die je in veel winkels zal kunnen kopen moet natuurlijk 'plug and play' zijn. Dus moet je ook zo het Internet op kunnen gaan. Daarvoor gaat een uitgebreide Draconis fungeren. Je kan stellen: zo simpel als een iMac op gang te krijgen is, zo simpel moet de Milan ook worden. De bekende distributeur SUSE van Linux gaat zijn spullen naar de Milan porteren. Dat brengt nog iets leuks met zich: onder Linux kan je Mac OS 7.5 draaien. Wanneer het zover is? In de lente volgend jaar is de planning. De hardware zal begin 2000 in de winkels komen en lukt h et dan zullen honderden winkelketens de Milan in hun pakket opnemen. Er komt dan ook een heuse help-desk en servicecentrale. Ze richten zich eerst op de Duitse markt. Daarna komt Frankrijk aan de beurt. Een belangrijke vraag die gesteld mag worden is: wat komt er na de 68060 CPU? Is er een 'roadmap' voor de toekomst? Want de 68060 CPU wordt niet meer opgevolgd. De Mac is overgegaan op de G3 CPU. Volgens Motorola is er een uitweg. Ze maken voor 'embedded processing' de Coldfire CPU. Die is geliefd als opvolger voor de 68000 in industriële sytemen. Helaas, die Coldfire is niet geschikt als CPU in een homecomputer. Maar Motorola is altijd heel bereid om naar zijn (potentiële) klanten te luisteren en aanpassingen aan de Coldfire zijn al vaker gedaan. In principe kan die de rol van de 68060 overnemen. Als we even naar de kloksnelheid kijken: 400 Mhz voor een prijsje beneden de 100 gulden. U begrijpt wel: zoiets opent perspectieven. Zodra er echt meer bekend is zullen we u op de hoogte brengen.

Hardware knutselen

Dat de Atari-computers allemaal een MIDI-poort hebben is geweldig voor muzikanten. Maar een mens raakt gauw verwend en dan komt de vraag: 'kan ik er niet een extra Midi-port bij fabrieken?'. En dat kan natuurlijk. Een kwestie van solderen. Wat proefondervindelijk werkt is het volgende: koop een 25 pins D-connector female voor in de modempoort. Koop ook een 5-pin DIN plug (Midi-plug) female. Kijk tegen de achterkant van de Midi-plug en noem de aansluitingen 

    a  b  c d    e    x

en soldeer via een 220 Ohm weerstand pin c aan pin 2 en pin b ook via een 220 Ohm weerstand aan pin 7. Verbind pin a direct met pin 7. Het is zo simpel dat ik mij afvraag of het wel goed gaat. Immers, de modempoort is een RS-232 en die werkt met 12 Volt signalen. De Midi-connectie werkt met een current-loop systeem. Ik zal het eens aan electrotechnisch begaafde medewerkers vragen. Een andere zaak is: wat doet software met die poort? Voor Steinberg is er export.drv en xport.drv die ook wel onder de naam modem.drv verspreid zijn. Je kan ze ophalen op de FTP-site van Steinberg waar je ook de laatste versie van MROS vandaan kan downloaden. In Cubase selecteer je 'Xport 1' van 'output' channel in het arrange venster. Dit werkt al vanaf het allereerste begin van Cubase. Als iemand weet hoe Notator reageert, laat het ons weten! P.S. Ik vertrouw de schakeling niet. Kom niet bij mij uithuilen als er iets kapot gaat.

Copyright © Rein Bakhuizen van den Brink
Last updated on 7 januari 2000
Home Publicaties Actueel 81 Actueel 83